نوشته شده توسط: الهه ناز
تیروئید یک غده کوچک با ظاهر بال پروانه ای است که جایگاه آن در زیر گردن قرار دارد
وابسته به میزان رشد و بزرگ شدن غده تیروئید ، انواع گواتر به چهار گروه تقسیم می شود. که این گروه ها عبارتند از :
1. گواتر درجه‌یک یا گواتر غیر قابل لمس و نمایش
2. گواتر درجه دو یا گواتر قابل‌لمس و غیر قابل دید
3. گواتر درجه سه یا گواتر قابل دید و قابل‌لمس
4. گواتر درجه چهار یا گواتر قابل مشاهده از فاصله
تفاوت تیروئید سالم و گواتر
بزرگ شدن غده تیروئید یا همان بیماری گواتر می تواند در اثر کم کاری یا پر کاری غده تیروئید پدید آید . در کم‌کاری تیروئیدی و بیماری خود ایمنی هاشیموتو ، غده هیپوفیز به میان می آید و به وسیله ترشح هورمون محرکه تیروئید یا TSH ، موجب تحریک غده تیروئید می شود که در نتیجه این رخداد به بزرگ شدن غده تیروئید ختم خواهد شد.
نشانه های گواتری که از کم کاری تیروئید پدید می آید:
خشک شدن پوست ، تنگی نفس ، زیاد شدن وزن ، بروز افسردگی ، زبر شدن مو ، ریزش مو ، یبوست ، زیاد شدن تعداد ضربان قلب .
هنگامی که غده تیروئید در فرد از نوع پرکار می باشد ، مشابه زمانی می باشد که بیمار به مشکل گریوز مبتلا شده است . که پیوسته با این اتفاق ایمونو گلوبین محرک تیروئید یا TSI تولید میشود ، و پس از تولید به سمت غده تیروئید هجوم می برد و باعث پرکار شدن غده تیروئید میشود.
محل قرار گیری غده تیروئید
در این وضعیت ، غده تیروئید رشد می‌کند و به بیماری گواتر ختم می شود ، در این بعد از گواتر، نشانه هایی همچون : تنگی نفس، کاهش وزن، یبوست، بد اخلاقی ، اعصبانیت، زیادن شدن عرق ، ایجاد لرزش در دست ها، نازک و شکننده شدن مو های سر ، شکننده شدن ناخن به وجود می آید.
در بیماری گواتر ندولی ، ممکن است چندین غده در دو سمت تیروئید و یا در یک سمت آن به چشم خورد، که نمونه ی اول با نام گواتر چند ندولی و مدل دوم با نام گواتر تک ندولی شناخته می شود . این الگو از گواتر در اکثر موارد از نوع خوش خیم است اما گواتر ندولی بد خیم و سرطانی هم در برخی افراد دیده می شود.
- سن: بیماری گواتر ممکن است رده های سنی مختلف را درگیر سازد اما در بیشتر موارد این پدیده در افرادی که سن بالای 40 دارند به چشم می خورد.
- جنسیت: بیماری گواتر بیشتر در بانوان دیده می شود ، به گونه ای که در این مشکل آمار مبتلایان زن بیشتر از مبتلایان مردان می باشد. و می توان بیان کرد که بانوان زیاد تر از آقایان در خطر ابتلا به مشکلات تیروئیدی هستند.
- کم بودن ید بدن: یکی از علت های اصلی بیماری گواتر کمبود ید می باشد اما امروزه اتفاق افتادن کاهش و کمبود ید در افراد کمتری دیده می شود.
- سابقه خانوادگی یا گواتر ارثی: گواتر در افرادی که خودشان یا یکی از اعضای خانواده‌شان سابقه بیماری‌های خودایمنی را دارند، بیش از سایرین دیده شده است.
- داروهای سرکوب‌کننده ایمنی: اگر به صورت مداوم و طولانی مدت مصرف شوند احتمال ابتلا به گواتر را در فرد بالا می‌برند.
- دوران بارداری و پایان دوران قائدگی: در طول زندگی بیشتر بانوان دو دوره ی حائز اهمیت و حساس به چشم می خورد که عبارتند از: دوران بارداری و اتمام دوران قائدگی یا یائسگی. در این دو دوره ی ضروری به دلایل هورمونی و پزشکی مشکل های تیروئیدی از جمله گواتر بیشتر در معرض فعال شدن هستند.
- امتحان روش تشخیصی پاراکلینیک: پاراکلینیک یکی از روش های تشخیص برای برخی از بیماری ها است. چندین مورد از روش های پاراکلینیکی ، بیماران را در خطر پرتو های رادیو اکتیو می گذارد ، به همین خاطر بیماران بیشتر در معرض درگیری به مشکل گواتر و بیماری های تیروئیدی قرار می گیرند.
نمونه ای از گواتر که قابل لمس و مشاهده است
- بررسی به روش نمونه برداری: این عمل در حالت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی یا بی حسی موضعی صورت می گیرد که در اصطلاح آن را FNA می نامند. این عملکرد بدون خطر است و درد بسیار اندکی به همراه دارد. اگر بیمار دارو های ضد انعقاد خون مصرف کند نیاز است که ضرورا با پزشک متخصص خود مشورت کند. نمونه برداری از غده تیروئید بزرگ شده این گونه صورت می گیرد که ابتدا یک سوزن نازک را به یکی از گره های تیروئید فرو می برند ، تا چند عدد سلول به درون سرنگ کشیده شود. پس از پایان این کار پزشک متخصص آسیب شناسی به رنگ آمیزی نمونه ها می پردازد تا بتواند آن ها را بررسی کند .
البته امکان دارد گره از مایع پر شده باشد که در این شرایط می توان تمام یا بخشی از مایع را توسط سرنگ خارج کرد. در آمار 90 الی 95 درصد از موارد این نمونه برداری مشخص می کند که گواتر بیمار از نوع خوش خیم یا بد خیم می باشد.
- انجام اسکن تیروئید: برای انجام اسکن تیروئید از مقدار کمی ماده ی رادیو اکتیو کمک گرفته می شود. غده تیروئید این ماده ها را به وسیله ی خون جذب می کند ، هنگام انجام گیری اسکن از یک دوربین اختصاصی برای گرفتن تصویر غده تیروئید استفاده می شود.
انجام اسکن جهت بررسی گواتر
اسکن تیروئید بدون خطر می باشد و مقدار اشعه های کاربردی در اسکن بسیار کم است به طوری که مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کند. با این حال افرادی چون : بانوان باردار یا شیرده نباید از اسکن تیروئید بهره گیری کنند.
- آزمایش های دیگر: آزمایش خون برای بررسی عملکرد غده تیروئید در مراجعه ی اولیه و ضروری بیمار صورت می گیرد. اما امکان دارد که در طول دوره ی درمانی باز هم از آزمایش خون استفاده شود.
- قرار دادن ید در روند غذایی: همان گونه که شرح داده شد کاهش میزان ید یکی از علت های اصلی ابتلا به گواتر می باشد. برای بهبود یافتن این بیماری، یک برنامه ی غذایی که شامل میزان ید متناسبی باشد لازم است. برای رده ی سنی بزرگ سال ها میزان یا دوز ید معمولا 150 میکرو گرم در روز می باشد.
برخی از مواد غذایی حاوی ید
برای جمع آوری ید مورد نیاز بدن ، مصرف غذا هایی که سرشار از ید می باشند برای بیماران مبتلا به گواتر توصیه می شود. برخی از این خوراکی ها عبارتند از : نمک ید دار، کلمی که حالت پیچ داشته باشد ، غذا های دریایی، ماهی کاد ، ماهی تن، تخم مرغ، میگو، بوقلمون، ماست طبیعی، شیر گاو، لوبیا، سیب زمینی پخته شده به همراه پوست ، زغال اخته .
البته همیشه گواتر از کاهش ید حاصل نمی شود و گاهی هم به خاطر افزایش میزان ید بدن ایجاد می گردد. پس در صورت وجود گواتر باید در زمینه ی مصرف ید با پزشک متخصص مشورت صورت گیرد.
- جایگزین کردن پودر جلبک دریایی به جای نمک : کتانجک یا اشنه دریایی یک دسته از جلبک ها است که سایز بزرگی دارد. این جلبک یک منبع سرشار از ید می باشد و می تواند در بهبود بیماری گواتر تاثیر گذار باشد و کارکرد غده تیروئید را به سمت تغییرات مثبت هدایت کند. کلپ یا همان کتانجک پتاسیم، کلسیم، منیزیم و آهن هم دارد . این ماده به صورت خشک شده در بازار و برخی عطاری ها موجود می باشد. مزه ی این جلبک شور است پس قابلیت این را دارد که در برخی غذا ها جایگزین نمک شود.
استفاده از ماده خشک شده ی این جلبک برای درمان گواتر به این صورت می باشد که بیماران می توانند تا 2 قاشق غذا خوری پودر خشک شده را روزانه به غذای مورد پسندشان اضافه کنند. البته افزون بر پودر، کپسول گیاهی جلبک دریایی نیز در شرکت های دارویی تولید می شود.
- مصرف سبزی شاهی آبی: سبزی شاهی آبی که به نام های آب تره، کلشک، بولاغ اوتی، علف چشمه و ترتیزک آبی هم شناخته می شود سرشار از ید می باشد به گونه ای که این درمان طبیعی حتی می تواند از انجام جراحی گواتر جلوگیری کند از . این گیاه مواد معدنی و مواد مغذی مانند گوگرد، ژرمانیوم و آنتی اکسیدان نیز دارد که معمولا استفاده از آن عملکردی مفید و مثبت برای غده تیروئید می باشد و تاثیرات خوشایندی را به همراه دارد.
مصرف سبزی شاهی آبی در درمان گواتر تاثیر دارد
روش های مصرف شاهی آبی: این سبزی را به دو روش متفاوت می توان استفاده کرد در روش اول می توان چند برگ از این سبزی را خرد کرد و پس از حالت دادن به شکل خمیر ، آن را بر روی ناحیه متورم شده ی گردن قرار داد . بهتر است در این حالت خمیر شاهی آبی به مدت 15 الی 20 دقیقه بر روی بخش مورد نظر بیمار ثابت بماند و سپس آن قسمت شست و شو داده شود. این روش درمانی را می توان حداقل تا 10 روز ادامه داد.
روش دوم بهره گیری از سبزی شاهی آبی به این صورت می باشد که باید ترکیبی از 2 قاشق غذا خوری شاهی آبی با نصف لیوان آب درست کرد. سپس این مخلوط را روزانه در سه بازه ی زمانی مختلف تا مدت شش هفته نوشید.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
