مجموعه: گیاهان،حیوانات و آکواریوم

اکثر این گیاهان را کاکتوس ها و یا دیگر گیاهان گوشتی تشکیل می دهند

کاکتوس ها در بین گیاهان بی شماری که در روی زمین می رویند، گروهی به علت کم نیاز بودن و داشتن شکل ویژه و روش زندگی مخصوص به خود، سادگی نگهداری و پرورش و در عین حال داشتن زیبائی خاص و گل های بسیار دلفریب، لطیف و زیبا، دارای امتیازات بسیار ارزنده ای می باشند. این گیاهان با ذخیره کردن آب و مواد غذائی بیشتر در بافت های خود قابلیت بردباری و سازگاری زیاد داشته و مخصوصأ در برابر خشکی و کم آبی بسیار مقاوم هستند.

اکثر این گیاهان را کاکتوس ها و یا دیگر گیاهان گوشتی تشکیل می دهند. این گیاهان در سرتاسر کره زمین از بیابان های خشک آمریکا و آفریقا تا انتهای قاره آسیا به چشم می خورند و عجیب اینکه شکل جالب و گل های لطیف و فوق العاده زیبا و رنگین این گیاهان بیش از حد دل انگیز و سحرآمیز است و نظر هر بیننده را به خود جلب می کند.

رویشگاه های طبیعی اکثر این گیاهان در نقاطی از بیابان های خشک کره زمین قرار دارد که میزان بارندگی در آنها بسیار کم است و سالیان سال حتی قطره بارانی در آن نمی بارد ولی وجود این گیاهان گوشتی و برخی کاکتوس ها می توانند چنین شرایط سخت زیستی را با بردباری شگفت انگیز تحمل نمایند و زنده و زیبا بمانند. نگهداری و پرورش، مراقبت و تکثیر این گیاهان نیز بسیار آسان است و این خود باز هم امتیاز بزرگی برای آنها بشمار می رود.

در کشور ما ایران تا 30 ـ 40 سال اخیر گیاهان این گروه چندان مورد توجه نبود ولی اخیرأ همگام با مردم جهان، دوستداران و خواستاران بسیاری برای این گیاهان در کشور ما بوجود آمده و بر تعداد جمع آوری کنندگان و پرورش دهندگان این گیاهان افزوده شده است.

گیاهان گوشتی و کاکتوس ها همه یک جور نیستند و هر یک به جنس یا تیره ای از گیاهان تعلق داشته و دارای ویژگی خاصی است که دانستن آنها کار نگهداری و تکثیر گیاه را آسانتر می نماید. تجربه نشان داده است که اکثر گیاه گوشتی و کاکتوس ها را می توان در شرایط منزل و آپارتمان بخوبی نگاه داشته و وادار به گل دادن نمود.

در قرن بیستم توجه مردم جهان به کسب اطلاعات هرچه بیشتر درباره این گیاهان بطور قابل ملاحظه ای بالاتر رفته است. مردم عادی همه گیاهان گوشتی را ظاهرأ جزء کاکتوس ها بشمار می آورند. ولی باید دانست که همه کاکتوس ها گیاهان گوشتی هستند، در صورتی که همه گیاهان گوشتی جزء تیره کاکتوس ها نیستند و برخی از آنها جزء تیره های دیگر گیاهی مانند : تیره سوسن ها، آناناس ها، آماریلیس ها ( نرگس ها ) و غیره می باشند.  

1. کاکتوس  Mammillaria elongata

این کاکتوس به صورت استوانه ای و انگشتی شکل رشد می کند

خانواده: Cactaceae 

نام علمی: Mammillaria elongata

نام های دیگر: Chilita elongata ،Leptocladodia elongata ،Mammillaria echinaria ،Chilita echinaria 

زیستگاه اصلی: مکزیک، آمریکای جنوبی 

شکل ظاهری: به صورت استوانه ای و انگشتی شکل رشد می کند. 

شکل تیغ: مجموعه 14 تا 25 تیغ زرد و نارنجی رنگی به طول یک سانتیمتر که به طرف خود مامیلاریا برگشته شده اند. بعضی مواقع در مرکز این تیغ ها یک یا دو تیغ 1.5 سانتی متری رشد می کند. 

شکل گل: گل های زرد کم رنگ و صورتی رنگی که طول و عرض آن از یک سانتی متر تجاوز نمی کند. 

میوه: میوه های بنفش رنگ کوچکی که در آن پر از بذر های قهوه ای رنگ می باشد. 

خاک مناسب: خاکی که دارای ماسه و خاک لوم و مقداری پیت ماس باشد و زه کشی خوبی داشته باشد.

نور مناسب: به نور زیاد و غیر مستقیم نیاز دارد.

دمای مناسب: تا 4 درجه زیر صفر را به مدت کوتاه تحمل می کند.

آبیاری: در تابستان به طور منظم و پس از خشک شدن خاک آبیاری شود و در زمستان بسیار محدود شود. این کاکتوس بسیار مستعد پوسیدگی می باشد در آبیاری آن بسیار دقت شود. 

کود دهی: نیاز خاصی به کود ندارد اما می توان از کودهای کم نیتروژن یک یا دو بار در سال و در فصل رشد استفاده کرد. 

تکثیر: از طریق قلمه زدن و بذر

2. کاکتوس Echinocactus grusonii

خاک مناسب این کاکتوس خاکی است که زهکشی خوبی داشته باشد

خانواده:  Cactaceae

نام علمی: Echinocactus grusonii

توضیح نام: به این دلیل بشکه طلایی نامیده می شود که وقتی مسن می شود شبیه بشکه گرد و بزرگ می شود.

نام های دیگر: Golden barrel cactus ،Golden ball cactus ،Mother-in-law’s-seat ،Mother-in-law’s-cushion

زیستگاه اصلی: مرکز مکزیک

شکل ظاهری: به صورت کروی می باشد که با آرئول های خزدار زیادی احاطه شده است و تا 180 سانتی متر در قطر رشد می کند و بسیار کند رشد می باشد.

شکل تیغ: در هر آرئول چندین تیغ 4 سانتی متری زردطلایی رنگ دارد.

شکل گل: گل های زرد 4 سانتی که در روی سر کاکتوس می رویند. در بهار و تابستان در روز شکوفا می شوند و فقط کاکتوس های بالغ که نور خوبی دریافت کرده اند گل می دهند.

میوه: میوه کوچک و زرد رنگ که دارای کیسه بذر های مشکی ریز می باشد.

خاک مناسب: خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد. 

نور مناسب: به نور زیاد و غیر مستقیم نیاز دارد. اگر گروزونی شما در محل کمنوری بوده آن را ناگهان به محل پرنور نبرید ، با اینکار گروزونی شما به شدت دچار آفتاب سوختگی می شود. 

دمای مناسب: سرما را تا حد قابل توجهی می تواند تحمل کند به شرطی که خاک و تنه آن خیس نباشد.

 آبیاری: به طور منظم و پس از خشک شدن خاک آبیاری شود. این کاکتوس در بهار و تابستان رشد می کند و در تابستان به آبیاری دقیق و منظم نیاز دارد. 

کود دهی: با کود های دارای پتاسیم در تابستان کوددهی شود. 

تکثیر: از طریق کشت بذر.

3. کاکتوس Gymnocalycium mihanovichii cv. HIBOTAN

گل این کاکتوس به طول 6 تا 7 سانتی متر و به رنگ صورتی کم رنگ و یا بنفش کم مایه می باشد

خانواده:  Cactaceae
نام علمی: Gymnocalycium mihanovichii cv. HIBOTAN

توضیح نام: به پاس تلاش های آقای Nicolas mihanovich دریانورد یوگوسلاو قرن بیستم که حامی تحقیقات گیاه شناسی بود، نام گذاری شده است. نام های دیگر: Moon cactus، Ruby ball، Gymnocalycium mihanovichi friedrichii.

زیستگاه اصلی: آمریکای جنوبی به خصوص پاراگوئه

شکل ظاهری: کاکتوسی کروی و فاقد کلروفیل بوده که در رنگ های قرمز، زرد، نارنجی، صورتی یا بنفش و گاهی سفید یافت می شود. دارای 8 تا 14 پره می باشد و به دلیل فقدان کلروفیل پیوند زده می شود.

شکل تیغ: هر آرئول دارای 3 تا 6 تیغ قهوه ای رنگ به طول 7 تا 10 میلی متر می باشد که معمولا به عقب خم شده اند.

شکل گل: گل این کاکتوس به طول 6 تا 7 سانتی متر و به رنگ صورتی کم رنگ و یا بنفش کم مایه می باشد. از اواسط بهار تا اواسط تابستان این کاکتوس به گل می نشیند. این کاکتوس فاقد برگ می باشد.

میوه: به قطر 1 سانتی متر و طول 4 سانتی متر و به رنگ سبز خاکستری و یا قرمز می باشد.

خاک مناسب: خاک این کاکتوس بستگی به پایه ی مورد استفاده برای پیوند دارد ولی از خاک غنی و مقوی استفاده کنید.

نور مناسب: این کاکتوس در مقابل تابش مستقیم آفتاب تحمل نداشته و بهتر است در نیم سایه و یا نور فیلتر شده نگه داری شود.

دمای مناسب: به هیچ عنوان تحمل یخبندان را ندارد و بهتر است در زمستان در دمای بین 5 تا 15 درجه نگه داری شود.

آبیاری: آبیاری بستگی به پایه دارد ولی معمولا طبق آبیاری کاکتوس ها در تابستان پس از خشک شدن خاک و در زمستان بسیار محدود آبیاری می شود.

کود دهی: در تابستان با کودهای حاوی پتاسیم تغذیه شود.
تکثیر: از طریق پیوند زدن جوانه هایی که تولید می کند. بهترین پایه Hylocereus می باشد.

4. کاکتوس Mammillaria prolifera

کاکتوس Mammillaria prolifera دارای میوه چماقی شکل، به رنگ قرمز می باشد

خانواده: Cactaceae
نام علمی: Mammillaria prolifera

نام های دیگر: Mammillaria stellaris  Mammillaria pusilla
زیستگاه اصلی: مکزیک

شکل ظاهری: دارای ساقه ای کروی، استوانه ای شکل به رنگ سبز تیره است که شاخه های (پاجوش ها) زیادی از آن منشعب می شود و دسته ای از کاکتوس به ارتفاع 10 سانتی متر تشکیل می دهند.

شکل تیغ: مجموعه ی 25 تا 40 تیغ زردسفید رنگ به طول 3 تا12 میلی متر که در میان آن ها 5 تا12 تیغ زرد رنگ دیگر به طول 4 تا 9 میلی متر با نوک تیره تر قرار گرفته است.

شکل گل: دارای گل هایی کوچک و قیفی شکل به رنگ کرم و یا زرد متمایل به صورتی می باشد که در اواسط بهار ظاهر می شوند.

میوه: چماقی شکل، به رنگ قرمز و به طول 2 سانتی متر می باشد.

خاک مناسب: خاکی که دارای ماسه و خاک لوم و مقداری پیت ماس باشد و زه کشی خوبی داشته باشد.حساسیتی نسبت به اسیدی و یا قلیایی بودن خاک ندارد.

نور مناسب: به نور زیاد و غیر مستقیم نیاز دارد اما در نیم سایه نیز به خوبی رشد می کند.
دمای مناسب: بهتر است دمای هوا زیر 10 درجه نباشد.

آبیاری: در تابستان به طور منظم و پس از خشک شدن خاک آبیاری شود و در زمستان بسیار محدود شود.

کود دهی: نیاز خاصی به کود ندارد اما می توان از کودهای کم نیتروژن یک یا دو بار در سال و در فصل رشد استفاده کرد.

تکثیر: از طریق قلمه زدن و بذر

5. کاکتوس Opuntia ficus-indica

میوه های کاکتوس

خانواده: Cactaceae
نام علمی:  Opuntia ficus-indica
نام های دیگر:  Indian Fig ،Mission Cactus ،Smooth Mountain Prickly Pear،Smooth Prickly Pear،Tuberous Prickly Pear
زیستگاه اصلی: مکزیک

شکل ظاهری: کاکتوس به شکل پدهای پهنی روی هم رشد می کند و رشد بسیار زیادی دارد.

شکل تیغ: بعضی گونه ها فاقد تیغ می باشند ولی بعضی مجموعه تیغ های بسیار ریزی دارند

شکل گل: معمولا گل های زرد رنگ دارد ولی قرمز هم دیده شده

میوه: پس از گلدهی میوه ای انجیر شکل تولید می کند که خوراکی نیز می باشد و خواص فراوانی دارد.

خاک مناسب: خاک دارای زه کشی مناسب که سنگریزه ی زیادی داشته باشد. این کاکتوس از آنجائیکه رشد زیادی دارد باید هر سال به گلدان بزرگتر منتقل شود. در ترکیب خاک این کاکتوس بهتر است از ماسه بادی استفاده نشود.

نور مناسب: نور زیاد حتی آفتاب مستقیم

دمای مناسب: این کاکتوس به سرما بسیار حساس است و دما در شب نباید به صفر و یا پایینتر برسد.گیاه فورا از بین خواهد رفت.

آبیاری: در تابستان آبیاری کامل ولی با فاصله ی مناسب که خاک حتما خشک شده باشد.در زمستان تا اندازه ای آبیاری شود که چروکیده نشود. در کل کاکتوس مقاومی از نظر نیاز آبی می باشد.

کود دهی: در تابستان کود داده شود.

تکثیر: از طریق قلمه و پاجوش هایی که تولید می کند. از طریق بذر نیز قابل تکثیر است و در داخل میوه آن تعداد زیادی بذر می باشد.

مراقبت های لازم :

اکثر گیاهان گوشتی و کاکتوس ها در فروردین ماه فعالیت و رشد خود را آغاز می کنند

• اکثر گیاهان گوشتی و کاکتوس ها پس از گذراندن استراحت زمستانی در فروردین ماه فعالیت و رشد خود را آغاز می کنند.

• به ویژه این شروع رویش از نیمه دوم فروردین ماه به بعد شدیدتر می شود.

• بنابراین شایسته است که این مرحله از زندگی کاکتوس ها و گیاهان گوشتی مورد توجه قرار گیرد.

• در این ماه که فصل زمستان را پشت سر گذاشته گیاه در گلدان بوده خاک آن مرتبأ شسته شده، گلدان از ریشه گیاه پُر شده و عرصه زندگی برای دوره جدید رویش گیاه تنگ تر شده است.

• بنابراین باید آن را از گلدان زمستانه بیرون آورد و به تناسب بزرگی بوته آن، گلدان جدیدی را برای آن در نظر گرفته و گلدان را عوض کرد.

• با تعویض گلدان، ریشه در مجاورت خود خاک جدید و غنی و حاصلخیز پیدا کرده و به راحتی رشد خود را آغاز می نماید و حاصل رشد آن گسترش قسمت های گیاه می باشد.

• برای کاشت این گیاهان گلدانهای سفالی معمولی با ابعاد متفاوت بهترین گلدان ها هستند زیرا از جدار متخلخل آنها اولا رطوبت اضافی گلدان به بیرون نشت کرده سلامت ریشه گیاه را تأمین می کند و ثانیأ هوا می تواند وارد فاصله خاکدانه های گلدان شده و در اطراف ریشه تهویه کافی صورت گیرد.

• در برخی از کشورهای اروپایی و صنعتی که گلدان های سفالی کم است کاکتوس ها و گیاهان گوشتی را معمولا در ظروف و گلدان های پلاستیکی می کارند ولی باید گفت که در این صورت رشد گیاه کاهش یافته و گیاه ضعیف و ناتوان می گردد و مدت های مدیدی کوچک و بدون گسترش باقی می ماند.

• از نظر خاک کاکتوس ها به خاک های آلی و کودهای حیوانی زیاد نیاز چندانی ندارند و در روی خاک های معدنی نیز بخوبی می رویند و گل می دهند.

• بنابراین برای انتخاب خاک گلدان آنها مخلوط های زیرین را پیشنهاد می کنیم که بر حسب در دسترس بودن می توان از آنها استفاده نمود.

گر دآوری : بخش علمی بیتوته