مجموعه: بازیهای محلی

تیله بازی یکی از بازی های گروهی می باشد

 

تیله بازی:

نوع بازی: سرگرمی تفریحی
تعدا بازیکنان: گروهی
وسایل بازی: تیله های شیشه ای رنگی
فضای بازی: فضای باز
گروه سنی: نوجوانان ، جوانان
جنسیت: پسران ( درصد کمی از دختران هم بازی میکنند)

معرفی تیله بازی:
تیله‌بازی (که در افغانستان گولّه بازی و در خراسان توشله‌بازی همچنین در خوزستان به‌ویژه اهواز فِنگ بازی یا گلوله بازی گفته می‌شود) یا تشیره یک بازی تفریحی با گوی‌های شیشه‌ای است که باید با غلتاندن و زدن گوی‌های شیشه‌ای (تیله) به هم و حرکت دادنشان آن‌ها را از محدوده خاصی خارج کرد.

این بازی که معمولاً به صورت دو نفره انجام می‌شود تیله‌بازی دارای بازی‌های مختلفی است؛ ولی اصلی‌ترین بازی آن که مردم بیشتر آن را می‌شناسند «کل» است. البته این هم نامی است که در نقاط مختلف تفاوت دارد بازی به گونه‌ای است که برای شروع باید دو چاله کوچک به اندازه 10 سانتی‌متر قطر و 5 سانتی‌متر عمق داشته باشد. دو نفر به صورت ایستاده بازی را شروع می‌کنند و انتخاب فرد آغازکننده به شکل‌های مختلف از جمله سنگ کاغذ قیچی یا تعیین قراری از قبل انجام می‌شود. البته در جاهایی این بازی به صورت چند نفره یا حتی به صورت تیمی اجرا می‌شد.

انواع روش تیله بازی:
1- در این بازی به تعداد بازیکنان روی یک خط مستقیم و با فاصله‌ای مساوی چاله‌های کوچکی روی زمین حفر می‌کنند. نفر اول بازی، تیله خود را لب چاله اول می‌نشاند. سپس نقطه‌ای را در امتداد چاله‌ها با فاصله دو خانه به‌عنوان نقطه شروع بازی تعیین می‌کنند.

در ادامه بازیکنان به‌ترتیب از نقطه شروع تیله‌های خود را به‌طرف چاله‌ها می‌زنند. در اینجا توافق می‌کنند: لوکلی موکلی از سیخ تا سوزه قبوله (از سیخ تا سوزن قبول است). در اینجا چندین وضع پیش می‌آید: یکی اینکه بازیکنی که تیله را زده است تیله‌اش به لبه چاله برمی‌خورد و برمی‌گردد (لوکلی) که در این حالت دوباره باید آن را بزند. اگر تیله‌ای به خانه برود یا به تیله بازیکن دیگر برخورد کند ( تیر بزند) در این‌صورت نیازی به تکرار بازی نیست. شکل دیگر تیله به لبه چاله بخورد و به‌طرف چپ یا راست منحرف شود (موکلی) که در این‌صورت بازیکن مجدداً باید تیله را بزند. هربار که تیله بازیکنی به تیله یکی دیگر از بازیکنان بخورد یک امتیاز می‌گیرد. در نهایت هر بازیکنی که امتیاز بیشتری کسب کند برنده بازی خواهد بود.

تیله بازی بیشتر یکی از بازی های پسرانه می باشد

 
2- روش دیگر که نامش بیخ دیواری است، در این روش نیز معمولاً دو نفر بازیکن و در محیطهای خاکی یا در خیابانهای کاشی شده یا آسفالت شده بازی می‌ شود. همان‌طور که از اسمش پیداست بایستی در نزدیکی دیوار با فاصله‌ای حداقل 2 متری صورت می‌گرفت و بدین شکل بود که بازیکنان با پرتاب تیله خود به سمت دیوار سعی بر این داشتند تا آن را در نزدیکترین فاصله به دیوار قرار بدهند و برنده تمام تیله‌های روی زمین حریفان را تصاحب می‌کرد. در این بازی همواره برنده آخرین نفر بود که تیله خود را پرتاب می‌کرد. لازم است ذکر شود در ابتدا قرعه کشی آخرین نفر را مشخص می‌کرد. مانند بازی قبل سه وضعیت برای تیله‌ها وجود داشت یا چسبیده به دیوار بود 3 امتیاز یا یک وجب یا کمتر از یک وجب بود 2 امتیاز یا نسبت به بقیه بازیکنان نزدیکتر بود 1 امتیاز.

3- بر روی زمین چند گولو (دو یا سه یا بیشتر) به فاصله‌ی پنج شش گام از هم می‌کنند و دو بازیکن از فاصله‌ای تیله‌های خود را روی زمین بازی می‌اندازند. باید طوری تیله را انداخت که در جای مناسب و نزدیک به گولوهای بیشتری باشد یعنی به اصطلاح در جای استراتژیک بیفتد. هدف هر کس انداختن تیله‌ی خود درون گولوها است و اگر کسی گولوهای بیشتری را بگیرد (یعنی یک بار تیله‌اش را درون آن گولو برساند) برنده‌ی آن دور بازی می‌شود. اگر کسی گولویی را بگیرد دیگر بازیکن دوم نمی‌تواند آن گولو را بگیرد و امیتاز آن را از دست داده است. پس از گرفتن هر گولو باید از آن بیرون آمد و به سوی گولوهای دیگر نشانه رفت. اگر هم تعداد گولوهای هر بازیکن با دیگری برابر باشد نتیجه‌ی آن دور برابر است. وقتی همه‌ی گولوها گرفته شدند دور بعدی آغاز می‌شود.

برای راندن تیله و رساندن آن به گولو یک انگشت (معمولا انگشت اشاره یا میانی) را پشت آن می‌گذارند و انگشت اشاره یا میانی دست دیگر را روی این انگشت می‌گذارند. بعد با رها کردن انگشت زیرین، به تیله ضربه می‌زنند تا به سوی گولو برود. یک روش دیگر راندن تیله به اصطلاح «شان» زدن است. به گمان من شان کوتاه شده‌ی «نشان» است. زیرا در این روش انگشت کوچک را روی زمین می‌گذارند و شست را روی هوا می‌برند و با انگشت اشاره یا میانی و شست دست دیگر تیله را نشانه‌گیری و با انگشت میانی تیله را با شدت پرتاب می‌کنند. گاه می‌توان پیش از شان زدن، وجب هم گرفت و تیله را یک وجب جلوتر برد. این کار را «وجب شان» می‌گویند. گاهی اول بازی قرار گذاشته می‌شود که «وجب شان» قبول است یا نه یعنی می‌شود پیش از شان زدن وجب گرفت یا نمی‌توان وجب را با شان ترکیب کرد.

گردآوری: بخش سرگرمی بیتوته