انواع یوزپلنگ | یوزپلنگ آسیایی یا ایرانی | مشخصات ظاهری | خصوصیات رفتاری | محل زندگی | غذای یوزپلنگ | دشمن | زاد و ولد | طول عمر | خطر انقراض | سرعت یوزپلنگ | حقایق جالب

یوزپلنگ که به نام چیتا نیز شناخته شده از گربه سانان قدرتمند و بزرگ و از شکارچیان مرموز حیات وحش آفریقا است.

این حیوان گوشتخوار به دلیل سرعت بی نظیر در تعقیب شکار عنوان سریع ترین پستاندار خشکی را از آن خود کرده و خصوصیات ظاهری و رفتاری خاصی دارد که او را به یکی از گربه سانان منحصر به فرد تبدیل کرده است.

اگر علاقه مند هستید درباره یوزپلنگ و نحوه زندگی و زاد و ولد این حیوان بیشتر بدانید در ادامه مطلب با کوکا همراه باشید.

انواع یوزپلنگ

به طور کلی پنج گونه مختلف یوزپلنگ در دنیا وجود دارد که تنها از نظر رنگ تفاوت های جزئی با یکدیگر داشته و اغلب با توجه به موقعیت جغرافیایی که در آن زندگی می کنند از هم متمایز می شوند.

به عنوان مثال یوزپلنگ هایی که در مناطق بیابانی خشک ساکن هستند خز روشن تر و خال های کوچک تری دارند در حالی که یوزپلنگ هایی که در چمنزارهای آفریقای جنوبی یافت می شوند از نظر جثه بزرگ تر هستند، همچنین خز تیره تر با خال های بزرگ تر دارند.

یوزپلنگ آسیایی یا ایرانی

یوزپلنگ آسیایی که در حال حاضر در نواحی بیابانی ایران زندگی می کند از انواع یال دار یوزپلنگ است، امروزه تعداد بسیار کمی از این نوع یوزپلنگ – کمتر از 100 قلاده – در ایران وجود دارد.

مشخصات ظاهری یوزپلنگ

یوزپلنگ بدن بلند و باریک دارد که با خز مایل به زرد پوشیده شده و خال های سیاه کوچکی روی آن دیده می شود، این خز ظاهری جذاب به حیوان بخشیده و اغلب با پلنگ اشتباه گرفته می شود.

یوزپلنگ دم بلند با طرح های حلقه ای دارد که به تعادل و تغییر جهت سریع حیوان کمک زیادی می کند.

سر کوچک و چشمان برجسته یوزپلنگ به او این امکان را داده تا بهتر بتواند چمنزارهای اطراف خود را برای یافتن شکار رصد کند و در عین حال به راحتی از دید طعمه اش پنهان شود.

یکی از ویژگی های ظاهری منحصر به فرد چیتا طرح اشکی سیاه یا خط اشک است که از گوشه داخلی چشمش شروع و در امتداد بینی و تا گوشه دهانش کشیده شده، به نظر می رسد خط اشک مانع تابش نور خورشید به چشم حیوان می شود.

سرعت فوق العاده یوزپلنگ نیز به دلیل فیزیک خاص بدنی اش می باشد، چیتا پاهای عقب قوی و محکم و ستون فقرات فوق العاده انعطاف پذیر و عضلانی دارد، این ویژگی علاوه بر سرعت بالا به او چالاکی زیادی نیز بخشیده است.

پنجه های یوزپلنگ به او کمک می کند تا در سرعت های بالا بتواند به خوبی به زمین چنگ بزند.

وزن و قد یوزپلنگ

قد یوزپلنگ بین 115 تا 136 سانتی متر می باشد و وزنش به حدود 40 تا 65 کیلوگرم می رسد.

خصوصیات رفتاری یوزپلنگ

در میان گربه سانان آفریقا رفتار یوزپلنگ از برخی جهات متفاوت است.

این حیوان اغلب در طول روز فعالیت می کند و همین باعث شده رقابت غذایی چندانی با سایر شکارچیان بزرگ منطقه از جمله شیرها و کفتارها که معمولا شب هنگام شکار می کنند نداشته باشد.

یوزپلنگ های نر اغلب در گروه های کوچک به همراه خواهر و برادرهای خود زندگی می کنند. نکته عجیب آن که بر خلاف بسیاری از حیوانات، یوزپلنگ های ماده تنهایی را بیشتر دوست دارند.

یوزپلنگ ها به شدت به قلمروی خود حساس هستند و منطقه وسیعی را برای خود انتخاب می کنند که اغلب با قلمروی سایر یوزپلنگ ها و همچنین شیرها هم پوشانی دارد. جالب آن که یوزپلنگ های ماده ها بیشتر از نرها به وسعت زیاد قلمروی خود اهمیت می دهند.

این حیوان معمولا خجالتی است و در کمین کردن مهارت خاصی دارد به همین دلیل می تواند در روشنایی روز نیز به راحتی و بدون دیده شدن شکار موفقی داشته باشد.

یوزپلنگ قادر به غرش کردن نیست و به همین دلیل جزو گربه سانان بزرگ محسوب نمی شود اما این مسئله چیزی از قدرت و هیبت این حیوان کم نمی کند!

محل زندگی یوزپلنگ

یوزپلنگ در گذشته زیستگاه بسیار وسیع و در امتداد برخی قاره ها از جمله سراسر آفریقا، آسیا و حتی بخش هایی از اروپا داشته اما امروزه به دلایل مختلف از جمله پیشرفت تمدن انسانی و شکار این حیوان توسط انسان ها زیستگاه و جمعیت یوزپلنگ کاهش قابل توجهی پیدا کرده است.

در حال حاضر بیشترین تعداد یوزپلنگ در آفریقای سیاه، به خصوص منطقه نامیبیا در جنوب غربی آفریقا و تعداد کمتری از آن در ایران زندگی می کند.

چیتا معمولا در علفزارهای وسیع و باز در حالی که برای شکارش کمین کرده است دیده می شود اما در مناطق دیگری همچون بیابان ها، پوشش های گیاهی متراکم و زمین های کوهستانی – اگر غذا و آب کافی برایش فراهم باشد – نیز می تواند زندگی کند.

غذای یوزپلنگ

یوزپلنگ از دید فوق العاده ای برخوردار است و می تواند از فاصله 10 تا 30 متری برای شکارش کمین کرده و منتظر زمان مناسب برای حمله بماند.

این شکارچی قدرتمند معمولا طعمه خود را در فضای باز می کُشد اما ترجیح می دهد لاشه را به یک مکان خلوت بکشاند تا حیوانات وحشی دیگر به آن حمله نکنند. از آن جا که بدن یوزپلنگ بعد از تعقیب و گریز به شدت داغ می شود لازم است قبل از خوردن غذا کمی صبر کند تا دمای بدنش پایین بیاید.

یوزپلنگ حیوان گوشتخواری است که اغلب گیاهخواران بزرگ همچون آهوی کوهی، برخی گونه های بزرگ بز کوهی مانند کل یال دار، گورخر و پستانداران کوچکی مانند خرگوش صحرایی را شکار می کند اما به طور کلی رژیم غذایی اش تا حد زیادی به ناحیه زندگی او بستگی دارد.

دشمن یوزپلنگ

یوزپلنگ بالغ از شکارچیان غالب در طبیعت وحش است که توسط سایر حیوانات وحشی شکار نمی شود، بلکه رقیب غذایی آن ها به شمار می رود.

با این وجود توله یوزپلنگ ها به خصوص هنگامی که مادرشان برای شکار، آن ها را ترک کرده بسیار آسیب پذیر هستند و ممکن است مورد حمله برخی حیوانات وحشی مانند شیر، کفتار یا بعضی پرندگان شکارچی مانند عقاب و کرکس قرار بگیرند.

از همه این ها گذشته انسان بزرگ ترین تهدید برای یوزپلنگ ها محسوب می شود که باعث شده زیستگاه های این حیوان از بین رفته و جمعیتش به شدت کاهش یابد.

زاد و ولد یوزپلنگ

دوره بارداری یوزپلنگ حدود 3 ماه طول می کشد، یوزپلنگ مادر هنگام زایمان بین 2 تا 5 توله به دنیا می آورد که هنگام تولد نابینا بوده و بسیار آسیب پذیر هستند.

توله ها چند ماه اول از شیر مادر تغذیه می کنند، پس از مدتی شروع به خوردن گوشت کرده و همراه مادر خود به شکار می روند. آن ها به مرور تکنیک های شکار را از خواهر و برادرهای خود یاد می گیرند و بین 18 تا 24 ماه بعد که در شکار مهارت کافی پیدا می کنند مادر خود را ترک می کنند.

متاسفانه حدود 75 درصد توله ها بیش از 3 ماه زنده نمی مانند زیرا مادرشان هر روز آن ها را برای شکار تنها می گذارد و این توله ها به شدت در برابر دشمنان آسیب پذیر هستند، این مسئله یکی از دلایل اصلی کاهش چشمگیر جمعیت یوزپلنگ ها می باشد.

طول عمر یوزپلنگ

طول عمر یوزپلنگ معمولا بین 10 تا 12 سال می باشد.

خطر انقراض یوزپلنگ

امروزه یوزپلنگ به عنوان گونه حیوانی که در آینده نزدیک در معرض انقراض قرار خواهد گرفت معرفی شده است.

در حال حاضر تخمین زده شده بین 7 تا 10 هزار یوزپلنگ در طبیعت وحش باقی مانده است اگرچه تعداد رو به رشدی از آن ها نیز در باغ وحش ها و موسسات حیوانی زندگی می کنند.

سرعت یوزپلنگ

یکی از ویژگی های بارز آن است، این حیوان قادر است در مدت کوتاه 3 ثانیه به سرعت حدود 112 کیلومتر در ساعت برسد، این سرعت حتی از شتاب یک ماشین اسپرت نیز بیشتر است.

حقایق جالب درباره یوزپلنگ

• یوزپلنگ تنها گربه بزرگی است که نمی تواند غرش کند اما می تواند صداهای مختلفی ایجاد کند، گفته شده برخی انواع این صداها از فاصله 1.5 کیلومتر هم شنیده می شوند.
• هنگامی که یوزپلنگ با سرعت کامل می دود طول بین گام هایش به 6 تا 7 متر می رسد، در این فاصله پای یوزپلنگ تنها دو بار زمین را لمس می کند.
• توله یوزپلنگ موهای بلندی دارد که از گردنش تا قسمت پایین و دمش می رسد. این موها به استتار توله ها در مقابل شکارچیانی مانند شیر و کفتار کمک می کند.

منبع: a-z-animals – natgeokids