مجموعه: بیماری ها و راه درمان

اگر سطح گلوکوز خون به وسیله انسولین ها کنترل نشود ، بیماری دیابت در پیش خواهد بود

هر آنچه که باید درباره دیابت ملیتوس بدانید؟

مفهوم کلی دیابت ملیتوس

دیابت ملیتوس یا به عبارتی دیگر دیابت شیرین نوعی اختلال متابولیکی در سوخت و ساز بدن است و شامل پیش دیابت، دیابت نوع 1، نوع2 و بارداری می شود. در میان دیابت های مذکور، دیابت ملیتوس نوع دو شایع تر و گسترده تر است.

به طور کلی بیماری دیابت، زمانی منجر می شود که بدن توانایی تولید انسولین مورد نیاز برای کنترل سطح گلوکز یا قند خون را از دست بدهد. گلوکز منبع انرژی برای سلول هایی می باشد که در ایجاد و شکل گیری عضلات و بافت های بدن نقش اساسی دارند. مهمترین عارضه ی دیابت کاهش قدرت توانایی جسمانی در فرد، ایجاد اختلال در عملکرد کلیه و چشم است.

دیابت ملیتوس، به عنوان بیماری مزمن و مادام العمر در سیگنال های عصبی فرد مبتلا اختلال ایجاد می کند. بنابراین فرد دچار کج خلقی و عصبانیت های مکرر می گردد. علاوه براین، او معمولا احساس گشنگی شدیدی دارد و به دفعات متعدد و غیرعادی عمل دفع ادرار را انجام می دهد.

بهترین راه پیشنهادی برای درمان و جلوگیری از دیابت توسط پزشکان مربوطه، پیرویی از اصول و رژیم غذایی استاندارد و سالم است. دراین رژیم غذایی مصرف گلوکز و کربوهیدرات های تصفیه شده توصیه می گردد.

زمانی عارضه ی دیابت تشخیص داده می شود که گلوکز پلاسما در صورت ناشتا بودن بالاتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر باشد. ناشتا بودن به وضعیتی اطلاق می شود که فرد مراجعه کننده برای 8 ساعت هیچ گونه کالری دریافت نکرده باشد.

در قرن هجدهم، برای اولین باردو فرد انگلیسی و آلمانی به نام های جان رولو و یوهان پیتر فرانک اصطلاح میلتوس را در معنی دیابت و قندخون موجود در ادرار مورد استفاده قرار دادند.

بنابراین پس از قرن هجدهم، اصطلاح دیابت ملیتوس در وصف فردی استفاده می شود که شخص مبتلا به دیابت و قند خون است. او آب فراوان می نوشد و به دفعات مکرر دفع ادرار می کند.

اگر قند خون بالا باشد نمی توان به قطع گفت بیمار به دیابت مبتلا شده است

نخستین علائم دیابت ملیتوس (پیش دیابت)

پیش دیابت به شرایطی اطلاق می شود که سطح گلوکز خون فرد بالا است اما همچنان به شرایط غیر طبیعی نرسیده است و نمی توان آن را جزو بیماران دیابتی تلقی کرد.

خوشبختانه میزان قند خون در پیش دیابت ملیتوس توسط رژیم غذایی سالم و ورزش کردن روزانه قابل کنترل و حتی کاهش قند خون است. سندرم متابولیکی پیش دیابتی، زمینه ساز بروز دیابت نوع 2 می باشد.

در شرایطی که میزان گلوکز خون 2 ساعت بعد از آزمایش گلوکز میان 140 میلی گرم در هر گرم باشد، پزشک متخصص تشخیص به عارضه ی پیش دیابت می دهد.

دیابت نوع یک

افرادی که در سن نوجوانی به دیابت مبتلا می شوند، در گروه دیابت نوع اول قرار می گیرند. این نوع دیابت به دلیل عدم تولید و وجود انسولین مورد نیاز بدن، سریعا بروز پیدا می کند.

دیابت ملیتوس نوع 1 در اکثر مواقع به شکلی دراماتیک و غیر منتظره ایجاد می شود. علت اصلی بروز این نوع دیابت، حمله ی غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به سلول های تولید کننده ی انسولین در پانکراس است که در طی این روند حدود 90 درصد از انسولین ها از بین می روند.

همانطور که بیان کردیم بدن انسان برای سوخت رسانی به هورمون انسولین نیاز دارد. گلوکز موجود در بدن توسط انسولین به انرژی دریافت می شود. در نتیجه با ازبین رفتن انسولین پانکراس، بدن با شوک غیرمنتظره ای مواجه می شود و قند خون بالا می رود.

در این شرایط است که به تزریق روزانه خارجی انسولین برای مدیریت قند خون نیاز پیدا می شود. برای درمان دیابت نوع یک درمانی وجود ندارد و فقط توانایی کنترل آن در دسترس بشر است.

علائم دیابت ملیتوس نوع 1

• افت ناگهانی وزن: به دلیل عدم ورود گلوکز به سلول ها نوجوان دچار کاهش وزن ناگهانی می شود.

• اختلال در روند بهبود زخم ها: ناشی از بالا بودن سطح گلوکز خون است.

• ایجاد عفونت های مکرر: گلوکز های اضافی موجود در بدن توسط باکتری ها تغذیه می شوند که منجر به عفونت می شود.

• دفع ادرار به دفعات مکرر: این عارضه از تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافی نشات می گیرد.

• بالارفتن اشتها: با عدم ایجاد و انتشار انرژی، سلول ها به انرژی نیاز پیدا می کنند. در نتیجه فرد برای تامین این انرژی احساس گرسنگی می کند.

• احساس تشنگی به طور مداوم: بدن انسان برای رهایی از گلوکز های اضافی تلاش می کند؛ در نتیجه فرد احساس تشنگی بسیار شدیدی می کند.

رتینوپاتی یکی از عوارض دیابت نوع1

یکی از اختلال هایی که در افراد دیابتی به وجود می آید(مخصوصا افرادی که بیشتر از 15 سال است به دیابت مبتلاهستند)، اختلال رتینوپاتی است.

رتینوپاتی در شبکیه چشم فرد مشکل ایجاد می کند که ناشی از تغییرات رگ های خونی می باشد. این اختلال باعث کاهش دید، کوری، آب مروارید و آب سیاه می شود.

سایر عوارض دیابت نوع1

•اختلال در گردش عمومی خون

• عفونت های باکتریایی

• عفونت قارچی

• خشکی و خارش پوست

• عفونت های تناسلی در بانوان

دیابت نوع اول زمانی شکل می گیرد که انسولین در بدن تولید نمی شود

دیابت نوع 2

دیابت نوع دو بیشتر در افرادی دیده می شود که در رده ی سنی بزرگسال(40 سال به بالا) قرار دارند. این نوع دیابت به یکی از معضلات جهانی تبدیل شده است که میلیلون ها انسان در سرتاسر جهان به این عارضه مبتلا هستند.

در دیابت نوع دو که خود جزوی از دیابت ملیتوس می باشد؛ پانکراس یا لوزالمعده، انسولین مورد نیاز بدن را تولید می کند اما انسولین ها قابلیت جذب گلوکز را ندارند. بنابراین قند خون فرد بیمار بالا می رود. در اغلب موارد این نوع دیابت ملیتوس مشکلات اضافه وزن و کم تحرکی را به دنبال دارد.

دیابت نوع دو معمولا در ابتدای شکل گیری به دلیل بروز تدریجی فاقد علامت است؛ لذا در بیشتر مواقع شناسایی نمی شود. به منظور تشخیص و آغاز زودرس روند درمان دیابت نوع دو، پزشکان متخصص توصیه می کنند غربالگری مورد نیاز انجام شود.

گسترده ترین دارویی که برای افراد مبتلا به دیابت نوع2 توصیه می شود؛ انسولین و متفورمین می باشد. درواقع انسولین به تنهایی برای کنترل سطح خون کافی نمی باشد به همین جهت از داروی متفورمین نیز بهره می گیرند. متفورمین موجب استفاده ی بهینه بدن از انسولین می گردد.

نشانه های دیابت ملیتوس نوع دو

• اختلال در روند بهبود زخم: در صورت بالا بودن سطح گلوکز خون، مراحل ترمیم زخم با مشکل مواجه می شود.

• بروز عفونت کاندیدیایی: این بیماری به دلیل وجود گلوکز اضافه برای تغذیه ارگانیسم به وجود می آید.

• احساس تشنگی به طورمداوم: بدن انسان برای رهایی از گلوکز اضافی خون تلاش می کند؛ در نتیجه موجب احساس تشنگی شدید در فرد می گردد.

• دفع ادرار به صورت غیرعادی و مکرر: در این مورد نیز بدن برای دفع گلوکز اضافی خون تلاش می کند که موجب پرادراری در فرد می شود.

مهمترین علت شکل دهنده  ی دیابت نوع 2، چاقی و کم تحرکی افراد است. لذا برای کنترل 

و پیشگیری از ایجاد این عارضه، تغییر سبک زندگی به خصوص در رژیم غذایی توصیه می شود. 

در رژیم غذایی افراد دیابتی، به غذاهای حاوی فیبر بسیار، میوه ها، سبزیجات، غلات سبوس دار، عدم مصرف شیرینی وعدم استفاده از چربی های حیوانی اشاره می شود.

مهم ترین دلیل شکل گیری دیابت نوع دوم ، چاقی و عدم تحرک می باشد

دیابت در دوران بارداری

دیابت بارداری نوعی از دیابت ملیتوس است که در بیشتر موارد علامتی از خود بروز نمی دهد. این نوع دیابت سلامت جسمانی مادر و نوزاد را به شدت به مخاطره می اندازد. خوشبختانه تنها 4 درصد از بانوان در دوران شیرین بارداری به دیابت ملیتوس مبتلا می شوند.

در دوره ی بارداری هورمون های بدن در سطح بالاتری تولید می شوند. برای مثال هورمون لاکتوژن جفت جنین یکی از این قبیل هورمون ها است. 

لاکتوژن، بدن را در برابر انسولین برای نگهداری از جنین مقاوم می سازد. با گذر زمان،  در صورت انتشار سطح بالایی از هورمون انسولین، بدن مادر نسبت به این هورمون واکنش نشان می دهد. حال با واکنش بدن مادر و مقاومت در برابر تولید انسولین ، فرد به بیماری دیابت مبتلا می شود.

دیابت های بارداری در دو نوع A1  و A2  بروز می یابند. 

A1: این نوع دیابت با پیروی و رعایت رژیم غذایی قابل درمان است.

A2: در این قبیل دیابت نیز برای جلوگیری از مخاطرات احتمالی، تزریق انسولین صورت می گیرد.

در صورت کنترل نشدن دیابت بارداری، این بیماری پس از زایمان نیزدر بدن مادر باقی می ماند و مشکلاتی را در سلامتی او ایجاد می کند.

تشخیص دیابت ملیتوس

 به طور کلی برای تشخیص دیابت ها از آزمایش خون استفاده می شود اما برای تشخیص دیابت ملیتوس، تست دیپ استیک صورت می گیرد. در تست استیک به وسیله ی ادرار میزان گلوکز و قند موجود در خون فرد مشخص می شود.

دستگاه اندازه گیری قند خون

شناسایی میزان قند خون برای افراد دیابتی بسیار حائز اهمیت است زیرا نشان می دهد در حال حاضر فرد مبتلا به تزریق انسولین نیاز دارد یا خیر.

مراحل انجام تست قند خون

• برای تشخیص دقیق میزان قند موجود در خون توصیه می شود، ناشتا باشید تا نتیجه کاذب نمایش داده نشود.

• تکه ای از پنبه را به الکل آغشته نمایید و انگشت خود را به وسیله الکل ضدعفونی کنید.

• سپس دستگاه لنست را بر روی یکی از انگشتان خود قرار دهید و دکمه را فشار دهید. در داخل دستگاه لنست سوزنی قرار دارد که با فشردن دکمه سریعا وارد پوست شده و خارج می گردد.

• نوار تست در داخل دستگاه را به وسیله ی یک قطره خون آغشته کنید.

• پس از چندثانیه، دستگاه نتیجه را به نمایش می گذارد.

مسلما میزان قند خون در افراد سالم و دیابتی متغیر است. برای مثال میانگین قند خون برای یک فرد سالم که آزمایش را به صورت ناشتا انجام داده است، کمتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر می باشد. در صورتی که میانگین قندخون افراد دیابتی(انجام آزمایش ناشتا) میان 70 الی 130 میلی گرم است.

قبل از استفاده از دستگاه لنست برای تست دیابت حتما انگشت خود را ضد عفونی کنید

عوارض جامع ناشی از دیابت ملیتوس

• بروز ضعف در گردش خون و ناحیه ی پا

• آسیب های کلیوی

• اختلال در سلول های عصبی

• عدم توانایی در انجام فعالیت های جسمانی

• ممانعت در جریان های انتقال خون بدن که در نهایت موجب سکته قلبی و مغزی می گردد.

• تاثیر نامطلوب بر بینایی و بروز مشکلات چشم

• احساس تشنگی و گشنگی 

• حالت تهوع

• احساس پوچی و سوزن سوزن شدن دست و پا

رایج ترین آسیب دیابت ملیتوس به بدن

در صورت کنترل نشدن دیابت، سطح انتشار و میزان گلوکز خون افزایش می یابد. با بالا رفتن سطح گلوکز، عفونت های موجود در بدن از آن ها تغذیه می کنند. 

عفونت های نشات گرفته از دیابت در سطح پا بروز پیدا می کنند و با گذر زمان موجب فلج شدن یا می شوند. در مواردی این عفونت ها کل پا را درگیر می کنند، برای جلوگیری از انتشار عفونت و درگیر شدن سایر نواحی بدن، پزشک مربوطه توصیه می کند پای بیمار قطع شود.

گردآوری : بخش سلامت بیتوته