نوشته شده توسط: الهه ناز
امامی هروی شاعر
نام : رضی الدین عبدالله بن محمد بن علی
تولد : هرات
پیشه : شاعر
فوت : سال 686 قمری
نام او ملک‌الشعراء رضی الدین ابوعبدالله محمد بن ابی بکر بن عثمان هروی است. او یکی از شعرا و ادیبان دوره ی ایلخانان است که به مذهب شیعه علاقه ی خاصی داشت و به همین دلیل و به دلیل ارادتی که به امامان اهل رسالت شیعه داشت، نام و عنوان خود را امامی هروی معرفی نمود.
او در هرات به دنیا آمد. او زیر نظر خواجه فخر الملک خراسانی، تعلیم و تربیت دید و او یکی از مهم ترین اساتید وی نام گرفت. به طور کلی، دوران زندگی امامی هروی را می توانیم در سه شهر هرات، کرمان و اصفهان، تقسیم کنیم. البته ماندگاری او در خود کرمان، به نسبت سایر شهرها بیشتر بوده و به همین دلیل است که اکثرا او را کرمانی می دانند در صورتی که اصالت او به هرات بر می گردد.
همان طور که می دانید، او در پیشه شاعری بسیار معروف و مشهور است اما نیاز است بدانید که هروی در علوم بلاغی، ادبیات عرب و نیز علوم عقلی، نیز دستی بر اتش داشته است و یکی از عالمان معروف و کاربلد دوران خود می باشد. بررسی ها هاکی از این است که هروی به منظور الهام شعر و کسب علم، حدود ده سال، زندگی در انزوا و تنهایی را انتخاب نمود و بدور از اجتماع امرار معاش می نمود.
علاوه بر این مردمی که در دوران امامی هروی زندگی می کردند، او را بر مسند قضاوت نیز قبول داشتند و او به عنوان قاضی در بین مردم نیز فعالیت می کرد. البته این موضوع را از بررسی ابعاد مختلف دیوان و سروده های او دریابیم. اما به طور خیلی مستقیم، این موضوع را می توانیم به مناظره ای منظوم که سروده وی است و در دیوانش به ثبت رسیده، نسبت دهیم.
این فعالیت امامی هروی باعث شده تا امروز، ادعا کنند که اکثر قضات هراتی که در این شهر فعالیت می کردند، از نسل امامی هروی می باشد. البته این را هم بدانید که شایستگی او در امر اخلاق، او را به این مسند قضاوت در بین مردم رسانده بود.
همان طور که خدمت تان عرض کردیم، امامی هروی در دوره ی ایلخانان می زیسته او نیز از شاعرانی بوده که سروده های زیادی در مدح پادشاهان وقت خود و امامان رسالت داشته است.
او در جمعیت شاعران با ادیبان بزرگی همچون شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی، خواجه مجدالدین همگر، شمس الدین محمد صاحب دیوان و معین الدین پروانه، نشست و برخواست داشت و جز بزرگان شعر در همان زمان معرفی می شد. امامی هروی به دو زبان عربی و فارسی شعر می سرود و آثاری نیز از وی در هر در هر دو زبان تا به امروز وجود دارد که در انتها به آن ها اشاره خواهیم کرد.
خیلی ها معتقدند که شهرت اشعار امامی در زمان خودش، خیلی بیشتر از اشعار سعدی شیرازی بود و حتی این ادعا را می توانیم به شاعری به نام مجدالدین هبة الله همگر نسبت دهیم.
نام او مجد همگر بود و او نیز هم عصر با هروی امامی زیست می کرد و شعر می سرود. او معتقد بود که بار مفهومی اشعار امامی بسیار بهتر و زیبا تر از اشعاری است که سعی می رود. اما این مقایسه ی امامی با سعدی همچنان ادامه داشت و دلیل این مقایسه ها چیزی نبود جز هم عصری دو شاعر و تبحر آن ها در سرودن دیوان و اشعار مختلف.
خیلی ها امامی هروی را به طور کیل برتر از سعدی می یافتند و برعکس، خیلی ها هم به برتری سعید اعتقاد داشتند و در کنار این عقاید، خیلی ها معتقد بودند که این دو قابل قیاس نیستند و خیلی ها هم تفاوت آن ها در نمات خیلی ریزی بیان می کردند. با این حال، دولتشاه سمرقندی که در سال 842 قمری می زیست، ادعا داشت که اشعار امامی سرشار از صنایع بدیع است و اصلا همین موضوع می تواند به عنوان یک نکته ی حائز اهمیت در برتری امامی نسبت به سعدی، بیان شود.
او شرح حال نویس و شاعر آن زمان بود و تنها تفاوت هروی و سعدی را در تازه بودن صنایع به کار برده توسط امامی هروی می دانست. البته فصیح خوافی که تاریخ نگار و شاعر هراتی سال 77 قمر بود، ادعا می کرد که اشعار هروی بسیار ساده هستند و این ساده گرایی او در سرودن، ذهن را به سمت الگوهای شعری فردوسی می برد. با این حال معروف است که امامی هروی، به سبک عراقی شعر می سرود.
دیوان امامی هروی
مهم ترین اثری که از امامی هروی بر جای مانده، یک دیوان بسیار بزرگ و پربار است که در آن به سرودن انواع شعر در قالب قصیده، غزل، ترجیعات، مقطعات و رباعی پرداخته است. مفهومی که در دیوان امامی هروی به آن پرداخته شده شامل مدایح بسیار، اشعاری در زمینه های عرفانی ، لغز و معما و کیمیا و سیمیا می باشد.
البته که زبان هروی برای پرداختن به این مفهومات اصیل و مهم بسیار ساده بودن و همین سادگی سبب شده تا آثار وی قابل درک تر باشد. در کنار این دیوان امامی هروی، یک رساله نیز به چشم می خورد. او این رساله را درباره ی یکی از قصاید شاعر مشهور عرب، ابوالحارث غیلان بن عقبه، مشهور به ذوالرمه، نوشته است.
او در این رساله سعی کرده تا لطائف و نک‍ات ادبی، نحوی و لغوی قصید? مذکور را به خوبی شرح دهد و کل رساله نیز به همین موارد اختصاص داده. رساله به زبان عربی نوشته شده است. دو نسخه از این رساله تا به امروز موجود است که یکی از آن ها هم اکنون در در کتابخانه ی مجلس شورای ملی نگهداری می شود. در نهایت هروی در سال های آخر خود در اصفهان سکونت گزیده بود و در همان شهر نیز چشم از دنیا فرو بست.
گردآوری : بخش علمی بیتوته
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
