بعد از بیان موارد تیمم وچیزهایی که تیمم با آنها صحیح است و کیفیت انجام تیمم،حال نوبت به احکام تیمم می رسد که باید هر شخص احکامی که در تیمم برایش پیش می آید را بداند،مثلا بداند که اگر یکبار اشتباها بجای تیمم بدل از غسل اگر نیت تیمم بدل از وضو کرد حکمش چیست؟ وموارد دیگر که احکامش خواهد آمد.
احکام تیمم
مسئله:اگر مختصرى از پیشانى و پشت دستها را هم مسح نکند، تیمم باطل است، چه عمدا مسح نکند یا مساله را نداند یا فراموش کرده باشد. ولى دقت زیاد هم لازم نیست و همین قدر که بگویند تمام پیشانی یا پشت دست را مسح کرده کافی است.
مسئله:براى آنکه یقین کند تمام پشت دست را مسح کرده، باید مقدارى بالاتراز مچ را هم مسح نماید. ولى مسح بین انگشتان لازم نیست.
مسئله: پیشانى و پشت دستها را باید از بالا به پایین مسح نماید و کارهاى آن را باید پشت سر هم بجا آورد و اگر بین آنها به قدرى فاصله دهد که نگویند تیمم مى کند، باطل است.
مسئله:در موقع نیت باید معین کند که تیمم او بدل از غسل است یا بدل از وضو. و اگر بدل از غسل باشد، باید آن غسل را معین نماید. و چنانچه اشتباها به جاى بدل از وضو، بدل از غسل، یا به جاى بدل از غسل، بدل از وضو، نیت کند یا مثلا در تیمم بدل از غسل جنابت، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید، تیمم او باطل است.
مسئله:در تیمم باید پیشانى و کف دستها و پشت دستها پاک باشد، و اگر کف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد، باید به همان کف دست نجس تیمم کند.
مسئله:انسان باید براى تیمم انگشتر را از دست بیرون آورد. و اگر در پیشانى یا پشت دستها یا در کف دستها مانعى باشد، مثلا چیزى به آنها چسبیده باشد، بایدبرطرف نماید.
مسئله: اگر پیشانى یا پشت دستها زخم است و پارچه یا چیز دیگرى را که بر آن بسته، نمىتواند باز کند، باید دست را روى آن بکشد. و نیز اگر کف دست زخم باشدو پارچه یا چیز دیگرى را که بر آن بسته نتواند باز کند، باید دست را با همان پارچه به چیزى که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانى و پشت دستها بکشد.
مسئله:اگر پیشانى و پشت دستها مو داشته باشد، اشکال ندارد. ولى اگر موى سر روى پیشانى آمده باشد، باید آن را عقب بزند.
مسئله: اگر احتمال دهد که در پیشانى و کف دستها یا پشت دستها مانعى هست، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، باید جستجو نماید تا یقین یا اطمینان پیدا کند که مانعى نیست.
مسئله: اگر وظیفه او تیمم است و نمىتواند تیمم کند، باید نایب بگیرد. و کسى که نایب مىشود، باید او را با دستخود او تیمم دهد. و اگر ممکن نباشد،باید نایب دستخود را به چیزى که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانى و پشت دستهاى او بکشد.
مسئله:اگر بعد از آنکه وارد تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است. و نیز اگر بعد از به جا آوردن هر جزء شک کند که درست به جا آورده یا نه، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است.
مسئله:اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمم کرده یا نه، تیمم او صحیح است.
مسئله:کسى که وظیفه اش تیمم است، بنابر احتیاط واجب نباید پیش از وقت نماز براى نماز تیمم کند. ولى اگر براى کار واجب دیگر یا مستحبى تیمم کند و تا وقت نماز عذر او باقى باشد، مى تواند با همان تیمم نماز بخواند.
مسئله:کسى که وظیفه اش تیمم است، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقى مى ماند، در وسعت وقت مىتواند با تیمم نماز بخواند. ولى اگر بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف مىشود، باید صبر کند و با وضو یا غسل نماز بخواند یا در تنگى وقت با تیمم نماز را بجا آورد.
مسئله:کسى که نمى تواند وضو بگیرد یا غسل کند، مى تواند نمازهاى قضاى خود را با تیمم بخواند، هر چند احتمال بدهد که به زودى عذر او برطرف مىشود. ولى در صورت علم به زوال عذر تا پیش از ضیق شدن وقت باید منتظر بماند.
مسئله:کسى که نمى تواند وضو بگیرد یا غسل کند، جایز است نمازهاى مستحبى را که مثل نافله هاى شبانه روز وقت معین دارد با تیمم بخواند، حتى در اول وقت. به شرط آنکه علم به زوال عذر تا آخر وقت نداشته باشد.
مسئله:کسى که احتیاطا باید غسل جبیره اى و تیمم نماید، مثلا جراحتى در پشت او است، اگر بعد از غسل و تیمم نماز بخواند و بعداز نماز حدث اصغرى از او سر زند، مثلا بول کند براى نمازهاى بعد باید وضو بگیرد.
مسئله:اگر به واسطه نداشتن آب یا عذر دیگرى تیمم کند، بعد از برطرف شدن عذر،تیمم او باطل مىشود.
مسئله:چیزهایى که وضو را باطل مىکند، تیمم بدل از وضو را هم باطل مىکند. و چیزهایى که غسل را باطل مىنماید، تیمم بدل از غسل را هم باطل مىنماید.
مسئله:کسى که نمى تواند غسل کند، اگر چند غسل بر او واجب باشد، احتیاط واجب آن است که بدل هر یک از آنها یک تیمم نماید.
مسئله:کسى که نمى تواند غسل کند، اگر بخواهد عملى را که براى آن غسل واجب است انجام دهد، باید بدل از غسل تیمم نماید. و اگر نتواند وضو بگیرد و بخواهد عملى را که براى آن وضو واجب است انجام دهد، باید بدل از وضو تیمم نماید.
مسئله: اگر بدل از غسل جنابت تیمم کند، لازم نیست براى نماز وضو بگیرد. ولى اگر بدل از غسل هاى دیگر تیمم کند، باید وضو بگیرد. و اگر نتواند وضو بگیرد،باید تیمم دیگرى هم بدل از وضو بنماید.
مسئله:اگر بدل از غسل تیمم کند و بعد کارى که وضو را باطل مىکند براى او پیش آید، چنانچه براى نمازهاى بعد نتواند غسل کند، باید وضو بگیرد. واگر نمىتواند وضو بگیرد، باید بدل از وضو تیمم نماید.
مسئله:کسى که وظیفه اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تیمم کند، همین دو تیمم کفایت مى کند و تیمم دیگرى لازم نیست.
مسئله: کسى که وظیفه اش تیمم است، اگر براى کارى تیمم کند، تا تیمم و عذر او باقى است، کارهایى را که باید با وضو یا غسل انجام داد، مى تواند به جا آورد. ولى اگر با داشتن آب براى نماز میت یا خوابیدن تیمم کرده، فقط کارى را که براى آن تیمم نموده مى تواند انجام دهد. و در مورد تیمم به خاطر تنگى وقت، به احتیاط واجب سایر غایات را انجام ندهد.
مسئله:در چند مورد مستحب است نمازهایى را که انسان با تیمم خوانده، دوباره بخواند: اول: آنکه از استعمال آب ترس داشته و عمدا خود را جنب کرده و با تیمم نماز خوانده است. دوم: آنکه مى دانسته یا گمان داشته که آب پیدا نمى کند و عمدا خود را جنب کرده و با تیمم نماز خوانده است. سوم: آنکه تا آخر وقت عمدا در جستجوى آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد بفهمد که اگر جستجو مى کرد، آب پیدا مى شد. چهارم: آنکه عمدا نماز را تاخیر انداخته و در آخر وقت با تیمم نماز خوانده است. پنجم: آنکه مى دانسته یا گمان داشته که آب پیدا نمى شود و آبى را که داشته ریخته است.1
_____________________________________________________________________________________________
1:برگرفته از مسئله 702 تا727رساله امام
