آداب سخن گفتن

ما را به عنوان انسان ناطق معرفی می کنند. منظور از ناطق این است که انسان دارای فکر و اندیشه است. یعنی دارای تعقل است. این موضوع امروز حل شده است و در روانشناسی به آن پرداخته می شود و در آن بیان کرده اند که سخن گفتن با فکر کردن ارتباط مستقیم دارد. خوب است که انسان هر چیزی را آیه و نشانه ای برای بیدار شدن خود ببیند. غفلت نکند.

در گفتار خود دقت کنید. همواره مواظب محتوای گفتارتان باشید. حتی مواظب تن صدای خودهم باشید. گاهی من جوری صحبت می کنم که طرف مقابل می ترسد.خواهران و برادران من خیلی در نوع گفتار و شکل گفتار مواظب باشید. گاهی اوقات یک خانمی با کرشمه حرف می زند تا دل مرا ببرد. در قرآن آمده است : ای خانم های پیامبر، شما مسلمانید و باید به گونه ای دیگر رفتار کنید؛ اگر با تقوا هستید پس در گفتار با افراد صدایتان را نازک نکنید؛ محکم حرف بزنید. حالا اگر همین خانم با شوهرش به نرمی صحبت کند تا دل شوهر راببرد تازه ثواب هم دارد ولی با مرد نامحرم گناه است. این ها را می فهمیم ولی گاهی خود آرایی است. گاهی دیگر آزاری است.

مسلمان کسی است که مسلمانان دیگر از دست و زبانش در امان باشند. هرچیزی را ننویسید و نگویید. گاهی سخنانمان تعریض آمیز است. کنایتاً طرف را خراب می کنیم. باید از این کار پرهیز کرد، این کار شایسته ای نیست. انتقادخوب است، به خود طرف می گویید در فلان موضوع بد رفتار کردی. ولی وقتی در جمع او را خراب می کنید، اسمش انتقاد نیست. گاهی از اوقات یکی صحبت می کند ما کلامش را قطع می کنیم، این هم پسندیده نیست، این نوعی بی ادبی است که اصلاً پسندیده نمی باشد. خانم ها در مقوله ی زبان بیشتر مواظب باشند. چون خانم ها ریز حرف می زنند، آن ها تند تر حرف می زنند. حساب کرده اند در هر دقیقه مردها 25 کلمه صحبت می کنند و زن ها 75 کلمه. یعنی سه برابر بیشتر. سه برابر بیشتر از ما صحبت می کنید مواظب باشید ، سه برابر از ما بیشتر جهنمی می شوید. آتش را برای خود نخرید. انسان پرگو پراز خطاست.

از لجاجت بپرهیزید، هر کسی می خواهد حرف خودش را اثبات کند؛ وگوش نمی دهد فرد مقابل چه می گوید. مخصوصاً در مسائل سیاسی. به این مِراء می گویند. پیامبر (صلی الله علیه وآله) وارد مسجد شدند ودیدند دو نفر سر صحبتی جدال می کنند، پیامبر (صلی الله علیه وآله) گفتند این که می گویند اهل جهنم با هم در روز قیامت جدال می کنند، همین است. او می گوید، من می گویم، آخرش هم نه او چیزی از من می آموزد و نه من ازاو. اشتباه است. بنابر این از لجاجت باید پرهیز کرد، جدی هم باید پرهیز کرد.

اگر حرفتان درست است، گفتید، قبول نکرد، دیگر ادامه اش ندهید. فلذا در بحث های علمی می گویند، انصاف داشته باشید، اگر دیدید دارد چیزی را درست می گوید، قبول کنید، وبگویید، اشتباه کردم. محتوای سخنان باید، خوب شود، شیوه ی سخن گفتن باید تغییر کند. اگر با کوچک ترها هستیم تلاش کنیم چیزی بگوییم که بفهمند. گاهی از اوقات با بچه ها صحبت می کنیم، نباید چیز های سخت را به آنان گفت.

بعضی ها مسائل خدا شناسی را به بچه ها می گویند. هنوز برای او زود است. به پدر و مادرتان نیکی کنید و به آن ها بی حرمتی نکنید. این پریشان بودن ما در روز ، گرفتاری های ریز و درشت داشتن، از راضی نبودن پدر و مادر است. بعد هی نق می زنیم چرا؟ حتی اگر پدر و مادر ما مرده باشند و از شما ناراحت باشند مطمئن باشید زندگی خوشی ندارید. شاید پول داشته باشید ولی خوش نیستید. ملاحظه کنید. پدر و مادر و مردم را در زبان و گفتار و رفتارملاحظه کنید.

حجت الاسلام والمسلمین آقاتهرانی