مجموعه: هنر و هنرمند

چین را می توان یکی از قدیمیترین کشورها در نواختن آلات موسیقی بویژه فلوت دانست

فلوت از سازهای بادی چوبی (بی زبانه یا بی قمیش) است که بر خلاف دیگر سازهای این دسته صدای آن نه از لرزش قمیش بلکه از نوسان هوای دمیده شده بر لبه دهنی (یا تیغه هوائی) ساز تولید می‌شود.

واژه فلوت در زبان‌های اروپایی به معنای نام کلی سازهای مشابه فلوت نیز بکار می‌رود. فلوت و ساز شرقی نی هم نوعی فلوت شمرده می‌شود. به‌طور کلی فلوت و نی سازهایی هم‌خانواده هستند.

برخی از ویژگی های این ساز :

- با اینکه فلوت نیز جز ساز های بادی چوبی است ولی امروزه ان را از جنس طلا می سازند.

- فلوت جدید را ((فلوت بوهم)) می نامند.

- نت این ساز را با کلید سل می نویسند.

آشنایی با تاریخچه فلوت

تاریخچه فلوت

فلوت عالی ترین و جالب ترین ساز از گروه سازهای ( چوبی – بادی ) است. فلوت را در ارکستر سمفونیک از شکل آن به آسانی می توان شناخت، زیرا تنها ساز بادی ارکستر است که از پهلو نواخته می شود.

فلوت انواع متعدد دارد که بیشتر آنها بر خلاف فلوت معمولی ازسر نواخته می شوند و مشهورترین آنها یک نوع فلوت قدیمی به نام فلوت آبک ( Flute-a-bec) می باشد. بی گمان فلوت یکی از کهنسال ترین سازها است. مصریان باستان، سازی شبیه به آن داشتند.

ارسطو به والدین اطفال سفارش می کند که نگذارند، فرزندانشان این ساز را فرا گیرند زیرا صدای آن هوس های خفته ی آنها را بیدار می کند! 

برلیوز آهنگساز نامی فرانسوی (1803-1869) که کتاب معروف او به نام (ساز شناسی و ارکستر شناسی) که حتی امروزه هم یکی از معتبرترین کتب در این رشته است، فلوت را با عبارت (تقریبا فاقد قدرت بیان) توصیف می کند. صدای فلوت را در ارکستر سمفونیک اغلب همراه با صدای تیز و نافذ پیکولو (نوعی فلوت کوچک که صدای آن یک اکتاو از صدای فلوت معمولی زیرتر است) می شنویم.

گرچه فلوت را همیشه جزو سازهای (چوبی- بادی) می شمارند ولی این ساز همیشه از چوب ساخته نمی شود. معمولا فلوت هایی را که در دسته های موزیک نظامی به کار می روند، فلزی و فلوتی که در ارکستر استفاده می شود ، ساخته شده از چوب است.

به آسانی می توان گمان برد که نخستین بار انسان های اولیه با شنیدن صدای بادی که در میان نی های میان تهی و تنه درختان سالخورده پیچیده و صدای خوش آهنگی حادث می کرده است، اصوات مطبوع موسیقی را از سایر صداها بازشناخته و همین امر انگیزه آن ها در ساختن انواع نی ها و سازهای بادی بوده است.

شکل انواع گوناگون فلوت، در حجاری هایی که بر روی کتیبه های سنگی شده و همچنین در بسیاری از تصاویر و تابلوهای قدیمی، بسیار دیده می شود. برخی نیز می گویند که نخستین بار مردم تئاندرتال آلمان به صدای دل انگیزی که از دمیدن در یک سر نی شکسته تولید می شود، پی برده اند. در افسانه قدیمی یونانی پان و سیرنکس هم به این موضوع اشاره شده است.

فلوت عالی ترین و جالب ترین ساز از گروه سازهای ( چوبی – بادی ) است

انواع فلوت

*فلوت چینی:

چین را می توان یکی از قدیمیترین کشورها در نواختن آلات موسیقی بویژه فلوت دانست. در چین فلوتهای مختلفی وجود دارد از جمله:

1- Dizi: یکی از آلات اصلی موسیقی در چین است. علاوه بر این که از آن در موسیقی سنتی، اپرا و ارکستر استفاده می شود، به کشورهای غربی نیز راه پیدا کرده است. نواختن آن به صورت اریب می باشد. به طور عمده از چوب بامبو (خیزران) ساخته می شود و صدای بسیار زیبایی دارد.

2- Xiao: سازی بسیار قدیمی می باشد. نواختن آن به صورت عمودی و جنس آن نیز از خیزران تیره رنگ است.

3- Paixiao

4- Koudi: از جنس خیزران و بسیار کوچک و نازک می باشد. در سال 1971 توسط یکی از اساتید فلوت Dizi اختراع شد.

آموزش نواختن فلوت

*فلوت هندی (Bansuri):

این نوع فلوت در کشورهای هند و پاکستان نواخته می شود.از چوب خیزران ساخته شده و بر روی آن 6 یا 7 سوراخ وجود دارد. نواختن آن نیز به صورت اریب می باشد.

اوکارینا از قدیمیترین سازهای موسیقی در جهان

*اوکارینا (Ocarina):

یکی از قدیمیترین سازهای موسیقی در جهان می باشد. 12000 سال قدمت!گذشته آن به چین برمی گردد ولی به مرور زمان به اروپا نیز راه پیدا می کند. نحوه صدا دهی آن تقریبا شبیه به فلوت ریکوردر می باشد.جنس آن معمولا از سفال است ولی با پلاستیک، چوب، شیشه و فلز نیز ساخته می شود.

تعداد سوراخهای آن هم 4 تا 13 عدد می باشد. صدای آن نیز بسیار زیباست.

نفس گیری یکی از مهمترین و اساسی ترین اصول نوازندگی نی میباشد

آموزش نفسگیری صحیح برای نوازندگی

نفس گیری یکی از مهمترین و اساسی ترین اصول نوازندگی نی و تمام سازهای بادی میباشد که متاسفانه در کشور ما به این امر توجه چندانی نمی شود و معدود مدرسینی این امر مهم را به هنرجویان خود آموزش می دهند؛ شیوه نفس گیری صحیح در سازهای بادی دقیقا مانند نفس گیری در یوگا، تمامی ورزشهای، آواز،و.... می باشد.

این شیوه نفس گیری شیوه ای دشوار و مشکل نمی باشد و هنرجویان می توانند با کمی تمرین همراه با تمرکز به راحتی به این شیوه نفس گیری مسلط شوند؛ روش این نفس گیری در زیر آمده است، امیداست با تلاش و تمرین و با فرا گیری این نفس گیری بتوانید از شر سفتی ها و فشارهای اضافی در هنگام ساز زدن رهایی یابید.

در نفس گیری صحیح نفس از طریق بینی و به آهستگی وارد ریه می شود به طوریکه فقط شکم به سمت بالا حرکت می کند و سینه ها ثابت مانده و هیچ گونه سفتی در قسمت قفسه سینه صورت نمی گیرد؛ در هنگامی که نفس ذخیره شده هیچ گونه فشاری به شکم یا هیچ قسمت دیگری از بدن وارد نمی شود و شما می توانید به راحتی این نفس را تا 30الی40 ثانیه نگه دارید؛ سعی کنید برای خارج کردن هوا نیز از لبها استفاده کنید، مانند گفتن حرف ((پ)) به صورت تشدید دار! یا گفتن ((پو)) بدون صوت!

می توانید برای درک بیشتر این تمرین به صورت درازکش روی زمین بخوابید و تمام عضلات خود را شل کنید؛ سپس یک دست را روی سینه بگذارید و یک دست را روی شکم، سپس هوا را از طریق بینی وارد ریه ها کنید بطوریکه هوای وارد شده شکم شما را باد کند و دست شما را به سمت بالا هدایت کند؛ دقت کنید که سینه شما به هیچ عنوان نباید سفت شود یا بالا بیاید!!! نفس را تا جایی که به شما فشار نیاورد نگه دارید سپس به آرامی و توسط لبها خارج کنید؛ اولا دقت کنید که نفس به هیچ عنوان نباید از خود شکم به طرف بیرون پرتاب شود، مانند گفتن ((ها)) نباشد؛ دوماً به یاد داشته باشید که نفس تا انتها باید تخلیه گردد!

یک راه دیگر برای پیشرفت در این نفس گیری استفاده از یک کتاب در هنگام تمرین است!  به این صورت که یک کتاب سنگین را روی شکم خود می گذارید و با گرفتن نفس کتاب را به سمت بالا حول می دهیم،سپس هوا را کم کم و به صورت مقطع از دهان خارج می کنیم؛ یعنی بعد از نفس گیری کامل با گفتن ((پو)) مقداری از هوارا خارج می کنیم سپس بقیه هوا را پیش خود نگه می داریم و چند ثانیه بعد با گفتن یک ((پو)) مقداری دیگر از هوارا خارج می کنیم؛ این کار را تکرار می کنیم تا تمام هوا خارج شود! در این تمرین هم هیچ فشاری نباید به شما وارد شود.

این نفس گیری علاوه در نوازندگی در جاهای بسیاری به شما کمک خواهد کرد!مخصوصا در هنگام خستگی و یا تمرکزبرای انجام فعالیتهای گوناگون! سعی کنید در هنگام انجام تمرینات نفس گیری کاملا به دم و بازدم و شل بودن بدن دقت کنید و به یادداشته باشید که نفس گرفته شده به هیچ عنوان نباید شما را آزار دهد و یا زوری برای خارج شدن داشته باشد!

 گردآوری: بخش فرهنگ  و هنر بیتوته