پوست خارجی‌ترین لایه بدن است و در تماس مستقیم با عوامل محیطی قرار دارد. عوامل محیطی مستقیم و غیر‌مستقیم بر پوست تاثیر می‌گذارند و به همین دلیل لازم است در هر فصل با توجه به تغییرات آب‌و‌هوا، شیوه مراقبت از پوست را هم تغییر دهیم. با شروع فصل پاییز و آغاز خنک شدن هوا، در «پرونده پوست» این هفته، از متخصصان پوست در مورد کارهایی که باید برای حفظ سلامت و زیبایی‌مان در این فصل انجام دهیم، پرسیده‌ایم. با ما همراه شوید.
بهترین توصیه‌های فصلی برای مراقبت از پوست
دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و مو، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...
با آغاز فصل سرد، پوست و مو به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد. دلیلش هم این است که لایه خارجی پوست و لایه شاخی مو سلول‌های نسبتا مرده‌ای دارند که رطوبت آنها در حد 10 درصد است و همین رطوبت زیبایی آنها را حفظ می‌کند. در فصل پاییز با کاهش رطوبت هوا، رطوبت لایه خارجی پوست و مو هم کاهش می‌یابد و پوست و مو و ناخن‌ها خشک می‌شوند. این خشکی در افرادی که به اگزما یا درماتیت سبوره مبتلا هستند و سالمندان به مراتب شدیدتر است و با خارش همراه می‌شود. خارش هم باعث ضخیم‌شدن و تیرگی پوست خواهد شد. اولین کاری که با آغاز فصل سرد باید انجام دهیم، پیشگیری از بروز این خشکی و از دست رفتن آب پوست است اما اگر به هر دلیل خشکی پوست شدید و علامت‌دار شد، برای جلوگیری از پیشرفت آن و عوارض ثانویه باید حتما با پزشک مشورت کرد.
نگذارید پوستتان خشک شود!
باید از انجام کارهایی که پوست را خشک می‌کند مثل تماس زیاد و بدون محافظ پوست با آب، شوینده‌ها، باد و هوای سرد پرهیز کرد. اگر عادت دارید بدون دستکش کارهای خانه را انجام دهید و ظرف بشویید، حتما این عادت را در این فصل خشک کنار بگذارید و به خود بگویید اول دستکش بعد کار. بهتر است از شوینده‌های غیرصابونی و شامپوهای ملایم استفاده کنید. بیش از حد پوست را نشویید. از آب ولرم به جای آب داغ استفاده و مدت ماندن در حمام را کم کنید. اگر زمینه خشکی شدید پوست دارید، بعد از حمام وقتی بدن هنوز رطوبت دارد، مرطوب‌کننده بزنید. فقط پوست صورت و دست خشک می‌شود. پوست تمام بدن دچار خشکی می‌شود اما برخی نواحی در برخی افراد و گروه‌های سنی بیشتر مستعد خشکی است؛ مثلا در سالمندان ساق پا، در خانم‌ها دست‌ها و در کودکان گونه‌ها و شکم. مرطوب‌کردن ناخن‌ها هم نباید فراموش شود تا کدر و شکننده نشوند. سالمندان حتما باید بلافاصله بعد از حمام با وازلین یا اوسرین پوست خود، به‌خصوص ساق پا را چرب کنند.
مرطوب کردن یادتان نرود!
بعضی‌ها می‌گویند پاییز فصل مرطوب‌کردن بدن از داخل و نه فقط خارج و موضعی است. قسمت عمده رطوبت پوست از مایعات داخل بدن تامین می‌شود و پوست زودتر از هر عضوی علایم کم‌آبی را نشان می‌دهد. استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده زمانی موثر است که بدن فرد از درون رطوبت کافی داشته باشد. در این فصل هم باید به اندازه کافی یعنی حداقل 8 لیوان آب بنوشید. مصرف میوه و سبزی را هم نباید فراموش کرد زیرا این مواد به دلیل فیبری که دارند، باعث می‌شوند آب به‌تدریج در بدن آزاد شود. پس حتما در این فصل مصرف آب و میوه را بیشترکنید.
به خاطر پوستتان دستکش و جوراب ب‍پوشید
پوشیدن جوراب و دستکش در کاهش هدررفتن آب پوست تاثیر دارد اما این اتفاق وقتی به نفع حفظ رطوبت بدن است که جنس و الیاف این لباس‌ها درست انتخاب شده باشد. لباس‌هایی با الیاف پشمی یا الیاف مصنوعی، خشکی پوست را تشدید می‌کنند ولی پوشیدن جوراب و دستکش نخی می‌تواند به حفظ رطوبت پوست کمک کند.
زدن ضدآفتاب در پاییز ضروری است
گرچه در پاییز شدت آفتاب کم می‌شود اما حتی در هوای ابری 60 تا 70 درصد اشعه ماورای‌بنفش خورشید به زمین می‌رسد. کسانی که بیماری‌های حساس به نور آفتاب دارند یا افرادی که داروهایی مصرف می‌کنند که پوست را به نور حساس می‌کند یا کسانی که لیزر کرده‌اند، باید همیشه مراقب نور آفتاب باشند. اشتباه رایج بسیاری از افراد در فصل پاییز و زمستان این است که فکر می‌کنند دیگر نیازی به حفاظت در برابر آفتاب ندارند.
پاییز فصل پیلینگ است
انجام هیچ عمل زیبایی‌ای در فصل‌های مختلف منع ندارد اما بهتر است بعضی از اعمال زیبایی مثل لیزر که در مواجهه با نور آفتاب می‌تواند عارضه دهد، در پاییز انجام شود. البته اگر فردی بتواند در تابستان هم کمتر در معرض نور آفتاب قرار بگیرد، انجام لیزر برایش منعی ندارد اما افرادی که بیرون از منزل کار می‌کنند و مراقبت از پوست برایشان کمی سخت است، بهتر است انجام کارهایی مثل پیلینگ، میکرودرم‌ابریژن یا انواع لایه‌برداری‌ها و درمان برای کک‌ومک با داروهای ضدلک را به پاییز و زمستان موکول کنند.
کدام بیماری های پوستی در پاییز تشدید می‌شوند؟
دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست و قائم مقام مرکز تحقیقات لیزر ایران
یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در فصل‌های سرد سال، خشکی بیش از حد پوست، به‌خصوص در ناحیه صورت و دست‌هاست. این خشکی برای برخی بیماران پوستی شدیدتر است. گروهی از افراد هم نباید خشکی پوست خود را نادیده بگیرند و مراجعه به پزشک برای درمان مشکل آنها ضروری است. چون شروع فصل‌های سرد سال و خشک شدن پوست، می‌تواند دیگر مشکلات پوستی را هم تشدید کند.
پاییز و اگزما
یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که معمولا با آغاز پاییز ایجاد می‌شود، تشدید و عود برخی از بیماری‌های پوستی مانند انواع اگزما و آلرژی‌های پوستی ناشی از خشک شدن پوست است.
تغییرات هوا و سرد شدن آن است که باعث کاهش رطوبت موجود در فضا می‌شود. وزش بادهای خشک هم می‌تواند رطوبت و چربی سطح پوست را کاهش دهد و خشکی پوست را تشدید کند. ضمن اینکه سرد شدن هوا، به‌معنای روشن شدن وسایل گرمازا در محل کار یا زندگی و در نتیجه، کاهش رطوبت هوای ناشی از آن است. تمام این عوامل می‌توانند دست به دست هم بدهند تا خشکی و بیماری‌های پوستی را تشدید کنند.
بدن برخی افراد، استعداد بیشتری برای خشک شدن پوست در فصل‌های سرد و خشک سال دارد. مثلا افراد مبتلا به اگزمای سرشتی یا درماتیت آتوپیک، در فصل پاییز از تشدید خشکی پوست و عود اگزما در قسمت‌های مختلف بدن، به‌خصوص پشت دست‌ها، رنج می‌برند. پوست این افراد بسیار حساس است و در اثر شستشو با مواد شوینده نامناسب و جدید یا استحمام مکرر، بیش از حد خشک می‌شود.
پاییز، پسوریازیس و ایکتیوز
بیماران مبتلا به ایکتیوز و پسوریازیس هم در فصل پاییز دچار درجات شدیدتری از خشکی پوست می‌شوند و باید برای درمان مشکل خود یا پیشگیری از تشدید آن، حتما به متخصص پوست مراجعه کنند.
ایکتیوز، نوعی اختلال ژنتیکی است که در اثر آن، بیمار دچار خشکی بیش از حد پوست می‌شود. در بیماری پسوریازیس هم، ضایعات برجسته و قرمزرنگ خشکی که پوسته‌های فراوانی دارد در قسمت‌های مختلف بدن مانند آرنج، زانوها، تنه، دست یا پا بروز می‌کند. مبتلایان به این 2 بیماری اگزمای سرشتی، باید برای کنترل خشکی پوست در پاییز به پزشک مراجعه کنند و مراقبت‌های پاییزه در بیمار دچار پسوریازیس حتما باید جدی گرفته شود.
پزشک می‌تواند با توجه به شرایط بیمار و شدت خشکی پوست او، داروها یا شوینده‌های مناسبی برایش تجویز کند تا در این فصل دچار خشکی پوست نشود.
پاییز و سالمندان
علاوه بر افزایش سن، عوامل مختلفی مانند ابتلا به اختلال عملکرد تیرویید و دیابت و مصرف داروهایی مثل داروهای پرفشاری خون، کاهنده چربی‌خون، دیابت و داروهای مدر می‌توانند باعث خشک‌تر شدن پوست سالمندان شوند بنابراین لازم است با شروع فصل پاییز با متخصص پوست مشورت کنند تا با توجه به بیماری‌ها و داروهای مصرفی، توصیه‌های دارویی و درمانی لازم را برای پیشگیری از خشکی پوست دریافت کنند.
اگر سالمند هستید و به هر دلیلی سابقه خشکی پوست دارید، داروهایی مصرف می‌کنید که باعث خشکی پوستتان می‌شود یا به برخی بیماری‌های داخلی مانند کم‌کاری تیرویید و دیابت مبتلا هستید، پیش از اینکه در فصل پاییز دچار التهاب پوستی و اگزما شوید، با مراجعه به متخصص پوست و دریافت توصیه‌های لازم و داروهای مناسب، سلامت پوست خود را تامین کنید.
پاییز و آکنه
مصرف برخی داروها مانند ایزوترتینوئین برای درمان آکنه در سنین جوانی می‌تواند باعث ایجاد اگزما و خشکی پوست، به‌خصوص در قسمت پشت دست‌ها شود و این خشکی در فصل پاییز، تشدید خواهد شد. معمولا با مشورت با متخصص پوست و استفاده از کرم‌های موضعی این مشکل حل خواهدشد.
اگر خشکی پوست بیش از اندازه و علائم اگزمایی روی آن سوار باشد، مراجعه به متخصص پوست الزامی است. معمولا در این موارد، صابون‌های ضدالتهابی استروییدی با روش استعمال مخصوص، تجویز می‌شود و چرب کردن پوست به تنهایی، باعث حل مشکل نخواهد شد.
سلامتیران/مجله خانواده سبز
