مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل تو نخندی من بخندم

کاربرد : 

این ضرب المثل در مورد کسانی صدق می کند که در اثر ناراحتی و رنج زیاد حوصله غصه خوردن هم ندارند، همچنین در مورد کسی که گیر فرد بی مسئولیت و خوش خیالی می افتد، از این ضرب المثل استفاده می کنند.

داستان ضرب المثل:

طلب کاری بود که هر وقت به سراغ طلبش می رفت بدهکار بهانه ای می آورد و طلبش را نمی داد. روزی تصمیم گرفت که هر طور که شده طلبش را وصول کند. پس شمشیرش را بر داشت و به سمت دکان بدهکار به راه افتاد. در راه  با خودش می گفت یا طلبم را می گیرم و یا با همین شمشیر به حسابش می رسم. 

وقتی به دکان بدهکار رسید با صدای بلند فریاد زد که پولم را می دهی یا با همین شمشیر به حسابت برسم. بدهکار هم که خشم و غضب طلبکار را دید لبخندی زد و گفت اتفاقا الان در فکر تو بودم. می خواهم تمام بدهی ام را یک جا به تو پرداخت کنم. طلبکار که دید، مرد دیگر عذر و بهانه ای نمی آورد خشمش فرو نشست، شمشیرش را پایین آورد و گفت بدهی ات را بده. 

بدهکار گفت: برنامه ای دارم که به زودی تمام بدهی ام را می پردازم. سپس گوسفندانی را که از جلوی دکانش می گذشتند، نشان داد و گفت: در هر رفت و برگشت مقداری از پشم این گوسفندان به خار و خاشاک گیر می کند که من از امروز آن ها را جمع می کنم وقتی به قدر کفایت شد پشم ها را می شویم بعد به همسرم می دهم تا از آن ها نخ بریسد.

نخ ها را به رنگرز می دهم رنگ کند و سپس به خانه می برم تا زنم با آنها قالی ببافد. کار قالی که تمام شد قالی ها را در بازار می فروشم. سپس دختر و پسرم را که دم بخت هستند سر و سامان می دهم، بعد هم اگر خدا بخواهد دست و زن و بچه ام را می گیرم و می روم زیارت. بعد از زیارت هم دوستان و اقوام را باید دعوت کنم و سور بدهم تو هم که از دوستان خوب من هستی باید بیایی، توی همان مهمانی هر مقدار پولی که مانده باشد تقدیمت می کنم.

طلبکار که این مهملات را شنیده بود ناخودآگاه از فرط عصبانیت خنده اش گرفت و بلند بلند خندید.

مرد بدهکار که خنده طلبکار را نشان از رضایت او دید، گفت: باید هم بخندی! تو نخندی، من بخندم. تو فکر می کردی که پولت از دست رفته اما حالا می بینی که حاضرم به همین زودی طلبت را یکجا بدهم.

طلبکار که دیگر نمی دانست از فرط عصبانیت چه کار کند، فریاد کشید و به سمت بدهکار حمله کرد.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل به هزار و یک دلیل

کاربرد ضرب المثل:

ضرب المثل به هزار و یک دلیل به افرادی گفته می‌شود که از فاجعه کار مطلع نیستند اما اصرار به گفتن آن دارند.

داستان ضرب المثل به هزار و یک دلیل:

روزی بود، روزگاری بود. در آن روزگار، توی همه ی خانه ها ساعت و رادیو و تلویزیون نبود که مردم هر وقت دلشان خواست بفهمند ساعت چند است. ماه رمضان که می شد، نبودن ساعت و رادیو و تلویزیون بیشتر معلوم می شد. زیرا مردم دلشان می خواست ساعت دقیق را بدانند و رسیدن زمان اذان صبح و اذان مغرب را بفهمند به همین دلیل، ماه رمضان که می شد، توپ در می کردند. یعنی وقتی که اذان مغرب و وقت افطار می رسید، یا وقت اذان صبح می شد و مردم دیگر نمی توانستند چیزی بخورند، صدای توپ بلند می شد.

معمولاً روی یکی از تپه های دور و بر هر شهر یک توپ جنگی می گذاشتند و دو سه تا سرباز را مامور می کردند که وقت افطار و سحر، گلوله ای توی توپ بگذارند و شلیک کنند. گلوله ها فقط باروت داشتند و به جایی و کسی آسیب نمی رساندند. اما صدای انفجار آن ها آن قدر بلند بود که مردم می توانستند صدای توپ سحر و توپ افطار را بشنوند.

یکی از سحرهای ماه رمضان بود و مردم یکی از شهرهای ایران پای سفره های سحر نشسته بودند و سحری می خوردند همه منتظر بودند توپ سحر شلیک شود تا دست از خوردن و آشامیدن بکشند. اما انگار آن شب کسی نبود که توپ سحر را در کند.

مردم همان طور که مشغول خوردن سحر بودند، یک باره متوجه شدند تاریکی هوا از بین رفت و صبح روشن فرا رسید. همه فهمیدند که مدت ها از اذان صبح گذشته و بدون اینکه بفهمند وقت خوردن و آشامیدن گذشته است، همچنان مشغول خوردن سحری بوده اند. ای داد بیداد! با این حساب، روزه ی آن روز همه ی کسانی که می خواستند روزه بگیرند، باطل شده بود.

سر و صدای مردم بلند شد:

- این چه وضعی است؟ چرا توپ در نکرده اند؟

- انگار سربازهای مامور توپ خواب مانده اند.

- یعنی چه؟ مگر آن ها ساعت ندارند و روزه نمی گیرند؟

- دیدی روزه ی امروزمان از دست رفت؟!

وقتی صبح شد و آفتاب در آمد، کسانی که خیلی از دست توپچی ها عصبانی بودند، راه افتادند و رفتند جلو فرمانداری.

جمعیت زیادی جلو فرمانداری جمع شده بودند. هیچ کس فکرش را هم نمی کرد که به خاطر شلیک نشدن توپ سحر، آن همه آدم جلو در فرمانداری جمع شوند. فرماندار که اوضاع را چنان دید و از اجتماع مردم و زیادی آن ها خبردار شد، ترسید دستور داد توپچی ها را از سر تپه بیاورند به فرمانداری.

مردم تقصیر را به گردن فرماندار می انداختند و فرماندار هم تصمیم داشت خودش را بی گناه نشان دهد و پیش چشم مردم، سربازان توپچی را محاکمه کند و با تنبیه کردن آن ها به اجتماع اعتراض آمیز مردم به خوبی و خوشی پایان دهد.

نیم ساعتی بعد، توپچی ها را به فرمانداری آوردند. فرماندار که مطمئن بود خودش تقصیری ندارد، رفت روی بالکن فرمانداری تا با مردمی که رو به رویش ایستاده بودند حرف بزند. فرماندار سینه اش را صاف کرد و گفت: «مردم عزیز! شما حق دارید اعتراض کنید. مسلماً روزه ی امروز خیلی از شما باطل شده است. همین الان من جلو چشم شما توپچی ها را محاکمه می کنم تا معلوم شود که مقصرند آن وقت به حسابشان می رسیم تا دیگر چنین اتفاق هایی نیفتند.»

به دستور فرماندار، سه سربازی را که مامور توپ افطار و سحر بودند به بالکن فرمانداری بردند. فرماندار رو کرد به آن ها و با توپ و نشر گفت: «هیچ می دانید چه غلطی کرده اید و چرا می خواهم شما را جلو چشم همشهریانم محاکمه کنم؟»

یکی از سربازها گفت: «قربان! به خدا ما کار خلافی نکرده ایم.»

فرماندار گفت: « مگر شما وظیفه ندارید که هر سحر و افطار توپ در کنید تا اهالی این شهر، وقت افطار و سحر را بفهمند؟»

یکی از توپچی ها گفت: «بله قربان! همین طور است!»

فرماندار گفت: «خوب است که خودتان هم قبول دارید که کوتاهی کرده اید.»

یکی از سربازها گفت: «ما که هنوز چیزی نگفته ایم. اول شما بفرمایید چه کوتاهی ای از ما سر زده.»

فرماندار گفت: «مگر دیشب هم مثل تمام سحرهای ماه مبارک رمضان، شما نباید وقت اذان صبح توپ در می کردید؟»

یکی از سربازها گفت: «درست است قربان! باید یک گلوله شلیک می کردیم، فرماندار گفت: «خوب، پس چرا دیشب این کار را نکردید؟»

توپچی گفت: «به هزار و یک دلیل ... قربان!»

فرماندار که خودش را موفق و پیروز می دید، گفت: « ننه من غریبم در نیاورید. نمی خواهم روده درازی کنید. فقط یک دلیل قانع کننده از آن هزار و یک دلیلتان بگویید کافی است.» توپچی گفت: «دیشب به هزار و یک دلیل نتوانستم توپ سحر را شلیک کنیم. دلیل اولش هم این بود که باروت نداشتیم. دلیل دومش هم این بود که دیروز آمدیم فرمانداری باروت بگیریم، اما کسی به حرفمان گوش نکرد.»

صدای شلیک خنده ی مردم بلند شد. فرماندار فکر نمی کرد که سه نفر سرباز کم سواد بتوانند به این راحتی او را جلو چشم همه ی مردم خیط و بی آبرو کنند. این بود که با عصبانیت و صدای بلند گفت: «رسیدگی می کنم... رسیدگی می کنم آقا!... من باید مقصر را پیدا کنم» و از جلو چشم مردم دور شد.

از آن به بعد، کسی که وسایل و مقدمات کاری را در اختیار نداشته باشد، اما بخواهند به دلیل انجام نشدن کار تنبیهش کنند، به این مثل اشاره می کند.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

ضرب المثل عاشورایی

• دنیایش مثل آخرت یزید است.آخرت یزید، به سبب پدید آوردن واقعة عاشورا ، با دردناک‌ترین مجازات‌ها همراه است. این مثل به گذراندن زندگی با سختی و بدبختی اشاره دارد. گونه های دیگر آن عبارتند از:الف) دنیای ما بدتر از آخرت یزید است.ب) عاقبتش مثل عاقبت یزید شده است.• آش یزید را می‌‌خوری و برای امام حسین(ع) سینه می‌زنی؟خطاب به کسی گفته می‌شود که در ظاهر ادعای دوستی می‌‌کند و در نهان دشمنی می‌ورزد. این مثل با مثل‌های زیر هم معناست: الف) نماز علی را می‌خواند و پلوی معاویه را می‌خورد.ب) هم طبال یزید است و هم علم دار حسین(ع)• مثل مادر وهبوهب یکی از دلاوران کربلا بود که به دست سپاه یزید به شهادت رسید. مادرش زنی بسیار شجاع بود. او از شدت خشم‌، عمود خیمه را کشید، به میدان رفت و قاتل پسرش را با یک ضربه به قتل رساند. مثل بدین واقعه نظر دارد و برای بیان شجاعت ، زبان آموزی، ایثارگری و ارادت به اهل بیت (ع) به کار می‌‌رود.• آرزوی خاک مرقدش را دارم:اگر در مجلسی نام امام حسین (ع) را بر زبان آورند، برخی افسوس می‌خورند و می‌گویند: «آه، نمی‌دانی که چقدر آرزوی خاک مرقدش را دارم.» این عبارت - که به صورت معترضه به کار می‌رود - برای بیان اشتیاق باطنی افراد به زیارت کربلا مورد استفاده قرار می‌گیرد.• ما اهل کوفه نیستیم، امام تنها بماند.تناقض در رفتار ، نیرنگ و تزلزل، سرکشی در برابر فرمانروایان، فرصت طلبی، اخلاق ناپسند، آزمندی و شایعه پذیری بخشی از ویژگی‌های مردم کوفه است. امام علی(ع)، امام مجتبی (ع)، مسلم بن عقیل و سیدالشهدا(ع) هر یک به گونه‌ای بی‌وفایی و سست عهدی کوفیان را تجربه کردند. این عبارت از شعرهای مردم ما است و در زمان انقلاب و جنگ تحمیلی زیاد به کار برده می‌شد.• هر که دارد هوس کرب و بلا بسم الله!این مصرع که در چاووش خوانی‌‌های مسافران کربلا خوانده می‌شد، از خطبه‌ امام حسین (ع) هنگام خروج از مکه برگرفته شده است. حضرت در آن موقعیت فرمود: «هر که می‌خواهد خون خود را در راه ما نثار کند و آماده حرکت است، همراه ما در مسیر کوچ گام نهد. این مثل به زیارت، ایثار، جانبازی و آمادگی اشاره دارد.• مگر پول ما سکه یزید دارد؟سکه یزید در برابر سکه امام علی(ع) قرار دارد. سکه علی(ع) از رونق و ارزش برخوردار است و مسلمانان با جان و دل آن را می‌پذیرند. ولی سکه یزید، به سبب ستم‌های فراوانش، نزد مؤمنان جایگاهی ندارد و از پذیرش آن سرباز می‌زنند. این مثل به بی‌ارزش بودن پول اشاره دارد و در برابر کسی که حاضر نیست حتی با گرفتن پول کاری انجام دهد و انسان را از ثمره حرفه‌اش بهره‌مند سازد،‌ به کار می‌رود.• مثل حرملهحرمله سوی گلوی علی اصغر، کودک شیرخوار حضرت امام حسین(ع) ، تیرافکند و بی رحمانه وی را به قتل رساند. بدین سبب برای بیان شدت سنگ دلی افراد، آن ها را به حرمله تشبیه می‌کنند.• دیگر حالا شمر جلودارش نمی‌شود:گروهی وقتی به مقامی می‌رسند و یا ضعفی در کسی می‌بینند، خود و خدا را فراموش می‌کنند و مغرورانه به قدرت‌نمایی می‌پردازند. مثل به آنان اشاره دارد. گونه های دیگر آن چنین است: الف - شمر جلودارش نیست. ب - شمر جلودارش نمی‌شود. ج - خیلی بد رکاب است، شمر جلودارش نمی‌شود.• روضه رفتن و گریه کردن هم حوصله می‌خواهد:شرکت در مجالس روضه و بهره‌مندی از آن به عشق، قلب مهربان و روحیه توسل نیاز دارد. از سوی دیگر این مجالس اغلب به طول می‌انجامد. به طور معمول گروهی به سبب عدم آمادگی یا ناآشنایی با این محافل به شکوه می‌پردازند. این مثل به عدم بردباری اشاره دارد. •آب دست یزد افتاده استدر روزگار شاهان ستمگر، مأموران آب رسانی (میراب‌ها) که در آن زمان بلدیه نامیده می‌شدند، با خیانت و سخت گیری‌های ناروا، آسایش را از مردم می‌ربودند. در چنین شرایطی، ناله‌مردم به آسمان بلند می‌شد که : «ما اسیر دست ستمگیریم و آب در دست یزید افتاده است.» این مثل کنایه‌ای است از اسیر شدن در دست ستمگر، سپرده شدن امور به دست مسؤولان سخت گیر و مقرراتی، افتادن سر رشته کارها به دست اشخاص خسیس، محتکر و گران فروش .• آب به امام نمی‌دهند و آتش به یزید:مثل به فرومایگی، خساست و نیز عدم گرایش فرد به حق یا باطل اشاره دارد و کنایه از آدم خسیس و تنگ چشمی است که نه عشق و ارادت به امام حسین (ع) او را وادار به انفاق می‌کند و نه نفرت از یزید و شبیه به این مثل است: «از دستش آب نمی‌چکد.»• پسر طوعه استطوعه بانوی با ایمانی بود که مسلم بن عقیل را به خانه اش برد و به او پناه داد. بلال،‌ پسر طوعه، از این راز آگاه شد و به نیروهای ابن زیاد خبر داد. در تعزیه مسلم، بلال به امیر می‌گوید: بده تو مژده پادشاه کل جهان ! که آورم خبر از مسلم اندرین سامان بدان امید که مسلم بود به خانه ما چو گنج جای نمود، در آشیانه ما کلمه‌ پسر طوعه یادآور آن واقعه است و به جاسوسی، خیانت، نامردی و تهمت اشاره می‌کند. مگر من پسر طوعه هستم؟ گونه‌دیگر این مثل است که شخص هنگام دفاع و رفع تهمت از خود به کار می برد.• هم طبل یزید است وهم علمدار حسین !در گذشته برخی از تعزیه خوانان در دو نقش بازی می کردند .گاه نقش حضرت ابوالفضل (ع) داشتند و زمانی نقش طبل یزید . مثل ـ که در آن امرریشه دارد ـ به نفاق و دورویی اشاره می‌کند و درباره‌ی دو دلانی که نمی‌توانند دل به یک سمت سپرده ، در صف نیکان یا بدان قرار گیرند ، به کار می‌رود .• هم نذر حسین (ع) است و هم شام شب بچهاین عبارت از مثل‌های افغانی است و در مواردی که آنچه به سبب نیاز ، اشتباه یا هدیه دادن از کف می‌رود ،ادای نذر شمرده میشود ، به کار می‌رود .مانند :الف : روغن ریخته نذر حضرت عباس (ع) ب : خدا کشته را به قربانی حساب می‌کنند .• همه‌ی ماه‌ها خطر دارد ، بدنامی‌اش صفر دارد .مؤمنان صفر را ـ به دلیل شهادت رسول خدا (ص) ،اربعین شهدای کربلا وبازگشت اسیران ـ ماهی شوم وآکنده از خطر وتباهی می‌دانند ، بدین سبب ، هلال آن را رؤیت نمی‌کنند ، در انتظار پایانش به سر میبرند و در آن صدقه‌ی بسیار می‌دهند .مثل بدین امر نظر دارد وبرای بیان عدم پذیرش سخن یا کاری به کار می‌رود.«همه‌ی ماه‌ها خطر داره بدنامی ماه صفر داره »عبارتی دیگر از این مثل شمرده می شود.

ضرب المثل های واقعه عاشورا

• هم اسب شمر را نعل می‌کند و هم مشک حضرت عباس را می‌دوزد .این مثل به نفاق ،دورویی و هوای هر دوگروه مخالف را داشتن اشاره دارد و درباره‌ی دو دلان اسیر تردید وسودجویانی که برای منافع فزون‌تر با هر فرد وگروهی پیوند برقرار می‌سازند ، به کار می‌رود .• هر وقت پای علامت یکی سینه می‌زنداین مثل مانند « هم طبل یزید است وهم علم دار حسین (ع) »درباره‌ی منافقان و دو دلان به کار می‌رود .• هفت تکیه داری ؟در گذشته گاه چنان نذر می‌کردند که در ماه محرم در هفت مجلس روضه شرکت کنند . این مثل از این امر سرچشمه گرفته ‌است و به پای بند نبودن به یک مکان « محله‌گری » و « دلگی » اشاره دارد .•نه کربلا نه چاووشیاین مثل به پشیمان شدن از انجام دادن کاری وانصراف از آن ، اشاره می‌کند .• نقاره‌چی یزید است!این مثل به حمایت از ستمگر اشاره دارد ودرباره‌ی کسی که از ستم پیشه‌گان طرف‌داری می‌کند ،به کار میرود .• نخودی در آش امام حسین (ع) انداختندر گذشته وقتی می‌خواستند کمکی از کسی بگیرند یا او را به شرکت در عزاداری و تأمین بخشی از مخارج آن ترغیب کنند می‌گفتند : شما هم نخودی در آش امام حسین (ع) بیندازید . مثل ریشه در آن گفتار دارد وبه کمک ودست داشتن در کار خیر اشاره می‌کند .• من ای جا یک تن و یک شهر دشمناین مصرع از تعزیه شهادت مسلم بن عقیل وفرزندانش برگرفته‌ شده‌است و به تنهایی و بی‌کسی اشاره دارد .• موکّل آب فرات استاین مثل به ماجرای کربلا و شهادت حضرت ابوالفضل (ع) اشاره می‌کند و درباره‌ی افراد بی‌رحم و انعطاف ناپذیر که در اجرای مأموریت خویش انسانیت وعاطفه را زیر پا می‌نهند ،به کار میرود .• مثل ( دو) طفلان مسلمدر مورد کودکان ستم دیده به کار می رود ؛ کودکانی غریب ، مظلوم ، آرام ، محزون ، خوش سیما و همانند که پیوسته با یکدیگرند .• مثل شمر وارد شداین عبارت از مثل‌های مردم سروستان شیراز است و در مواردی که کسی با خشم به جایی گام می‌نهند ، مورد استفاده قرار می‌گیرد .• مثل شام غریباناین مثل به شب‌های دشوار وغمناک اسیران کربلا اشاره دارد وبرای بیان شدت اندوه ودردناکی موقعیت‌ها ، به ویژه شب ها ، مورد استفاده قرار می گیرد.• این همه لشکر برای کشتن یک تن؟!این مثل به تنهایی، بی‌کسی، غریبی و مظلومیت اشاره دارد و زبان حال حضرت زینب در تعزیه قتل امام حسین (ع) است.• پامنبری می‌کند:پامنبری از اصطلاحات مجالس روضه و عزاداری است و بیشتر به کردار جوانانی که در مجالس سوگواری روی پله‌های پایین منبر می‌نشینند و پیش از واعظ نوحه‌خوانی می‌کنند، اطلاق می‌شود. مثل به دنبال سخن کسی را گرفتن، همراهی به سود یا زیان مخاطب، توضیح دادن یا تفسیر کردن سخن افراد، مداخله در حرف دیگران و پرحرفی اشاره دارد.•تعزیه‌گردان است:در فارسی امروز کسی را که در امور همگانی حادثه‌آفرینی یا میدان‌داری کرده، از آن حوادث به سود خود بهره‌برداری می‌کند یا واسطه به هم بستن و اصلاح و انجام امری شمرده می‌شود، تعزیه گردان می‌خوانند. این واژه به طنز برای اشاره به اداره کننده یک کار نیز به کار می‌رود.• طوغ به پا شده است؟در ایام محرم هنگامی که طوغ را از مسجدها و تکیه‌ها بیرون می‌آوردند و جمعیتی انبوه در پی آن راه می‌افتادند و ازدحام بسیار می‌شد، به همین جهت، امروزه اگر جایی شلوغ یا پر سر و صدا باشد، می‌پرسند مگر طوغ به پا شده؟ به عبارت دیگر، این مثل برای بیان کثرت ازدحام و شلوغی به کار می‌رود.• حسین را تا جایی دوست داری که رگ نبرد:در فرهنگ جبهه چنین می‌خوانیم: روز عاشورا بود، ده - دوازده روزی می‌شد که خانواده از من خبر نداشت. وقتی از اهواز به همسرم تلفن کردم، با غیظ گفت: حلالت نمی‌کنم. من هم در جواب گفتم: آن که ما را به هم حلال کرده باید حلال کند که می‌کند. آن روزها هنوز پدرم در قید حیات بود و هیچ مخالفتی با جبهه رفتن من نداشت. بعدها که خانه آمدم، متوجه شدم در غیاب من وقتی خانمم خیلی بی‌تابی می‌کرده، پدر خدابیامرزم به او گفته: شما حسین (ع) را تا آنجا دوست داری که رگ نبرد.• حق به جانب یزید است!!!از کسی پرسیدند در همدان روضه الشهدا می‌خوانند؟ گفت: آری، اما آن چنان که حق به جانب یزید است. مثل از این حکایت برگرفته شده است و به دوستان نادانی که جز زیان، چیزی به ارمغان نمی‌آورند، اشاره دارد. سعدی در این باره می‌گوید: گر تو قرآن بدین نمط خوانی / ببری رونق مسلمانی• خنجر شمر در خانه اوست!این مثل به خشونت و دیکتاتوری و سنگدلی فرد اشاره دارد. هنگامی که از جنایت کاری سخن به میان می‌آید، در پاسخ گفته می‌شود: خنجر شمر در خانه اوست؛ یعنی قابل اعتماد نیست و فرصت‌طلب است.• دم گرفته است:خواندن دسته‌جمعی سینه‌زنان یا زنجیرزنان را دم گرفتن گویند که معمولا همنوا با مرثیه‌خوان بیتی از مرثیه را تکرار می‌کنند. مثل درباره کسی است که به طور کامل سرگرم سخن گفتن است و مورد توجه مخاطب یا مخاطبان نیز قرار گرفته به کار می‌رود.•هر که دارد هوس کرب و بلا بسم الله!این مصرع - که در چاوش‌خوانی‌های مسافران کربلا خوانده می‌شد - از خطبه امام حسین (ع) هنگام خروج از مکه برگرفته شده است. حضرت در آن موقعیت فرمود: هر که می‌خواهد خون خود را در راه ما نثار کند و آماده حرکت است، همراه ما در مسیر کوچ گام نهد. این مثل به زیارت، ایثار، جانبازی و آمادگی اشاره دارد.•هروقت پای علامت یکی سینه می‌زند:این مثل مانند «هم طبال یزید است و هم علمدار حسین (ع)» درباره منافقان و دودلان به کار می‌رود.•مگر پول ما سکه یزید دارد؟سکه یزید در برابر سکه امام علی(ع) قرار دارد. سکه علی(ع) از رونق و ارزش برخوردار است و مسلمانان با جان و دل آن را می‌پذیرند. ولی سکه یزید، به سبب ستم‌های فراوانش، نزد مؤمنان جایگاهی ندارد و از پذیرش آن سرباز می‌زنند. این مثل به بی‌ارزش بودن پول اشاره دارد و در برابر کسی که حاضر نیست حتی با گرفتن پول کاری انجام دهد و انسان را از ثمره حرفه‌اش بهره‌مند سازد،‌ به کار می‌رود. •من از بهر حسین در اضطرابم تو از عباس می‌گویی جوابم!؟چون پیک کربلا به مدینه رسید،‌ ام البنین درباره حضرت حسین(ع) پرسید. پیک از پسرش عباس سخن گفت. ام البنین چند بار پرسش خویش را تکرار کرد و هر بار درباره عباس شنید. سرانجام به ستوه آمد و گفت: من از بهر حسین در اضطرابمتو از عباس می‌گویی جوابم!؟این مثل در مورد کسی به کار می‌رود که پاسخ نامربوط و خارج از موضوع می‌دهد.•هم نذر حسین (ع) است و هم شام شب بچه این عبارت از مثل‌های افغانی است ودر مواردی که آنچه به سبب نیاز ، اشتباه یا هدیه دادن از کف می‌رود ،ادای نذر شمرده میشود ، به کار می‌رود .مانند : الف : روغن ریخته نذر حضرت عباس (ع) ب : خدا کشته را به قربانی حساب می‌کنند . گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل اگر خیلی باسوادی برو خط پیشانی خودت را بخوان

کاربرد ضرب المثل اگر خیلی باسوادی برو خط پیشانی خودت را بخوان :

در مورد افرادی به کار می‌رود که به دیگران پند و اندرز بیهوده می‌دهند.

داستان ضرب المثل اگر خیلی باسوادی برو خط پیشانی خودت را بخوان :

روزی مرد نادانی به همراه الاغش که خورجین سنگینی بر پشتش بسته بود به قصد فروش کالایش به طرف شهر دیگری حرکت کرد. چند ساعتی از حرکت آنها گذشته بود که خورشید کم کم به وسط آسمان رسید و هوا خیلی گرم شد. مرد خسته و تشنه شد، در حالیکه خودش و الاغش به شدت عرق می‌ریختند تا اینکه به محل مناسبی که هم درختی بود تا از سایه‌ی آن استفاده کند و هم چشمه‌ی آبی بود تا تشنگیش را برطرف کند رسید.

مرد تصمیم گرفت برای اینکه الاغ بیچاره خستگی‌اش در برود بار سنگینی که بر روی دوش الاغ بود را روی زمین بگذارد تا حیوان بیچاره هم ساعتی استراحت کند. اما هرچه تلاش کرد، دید بار سنگین‌تر از آن است که تنهایی بتواند تکانش دهد.

کمی که گذشت پیرمرد فقیر و بیچاره‌ای با لباس‌های کهنه وصله‌دار از آن محلّ می‌گذشت. مرد جلو رفت و سلام و علیک کرد و گفت: پدرجان می‌توانی به من کمک کنی؟ بار این حیوان بسیار زیاد است و من می‌خواهم بارش را روی زمین بگذارم تا کمی خستگی در کند. پیرمرد کمک کرد و سر خورجین را گرفت و با کمک مرد خورجین سنگین را از دوش الاغ برداشتند. الاغ سریع رفت و گوشه‌ای شروع به چریدن کرد.

صاحب الاغ از پیرمرد تشکر کرد و گفت: دست شما درد نکند. این خورجین خیلی سنگین بود. نمی‌توانستم به تنهایی آن را بردارم. پیرمرد لبخندی زد و گفت: آره سنگین بود، مگر چه چیزی در خورجین ریخته‌ای؟

مرد گفت: یک طرف خورجین را پر از ظرف مسی کرده‌ام و طرف دیگرش هم قوه سنگ ریخته‌ام تا تعادل داشته باشد و حیوان بتواند راه برود.

پیرمرد فقیر خنده‌اش گرفت. گفت: راست می‌گویی؟ تو یک طرف قلوه سنگ ریختی یک طرف ظرف مسی! مرد گفت: بله، وگرنه چه جوری می‌توانم تعادلش را نگه دارم؟ پیرمرد فقیر گفت: خوب مرد حسابی چرا ظرف‌ها را تقسیم نکردی؟ نصفش این طرف خورجین و نصفی دیگر آن طرف؟ تعادلش هم حفظ می‌شد آن وقت می‌توانی قلوه سنگ‌ها را خالی کنی و دور بریزی. اصلاً بار خورجینت کم‌تر می‌شود و الاغ بیچاره تندتر راه می‌رود.

صاحب الاغ گفت: راست می‌گویی، چرا تا حالا به ذهن خودم نرسیده بود. و بعد به کمک پیرمرد تمام قلوه سنگ‌هایی که در خورجین ریخته بود را خالی کرد و به جایش ظرف‌های مسی را دو قسمت کرد تا تعادل بار هم حفظ شود. کارشان که تمام شد مرد صاحب الاغ گفت: پیرمرد تو که به نظر آدم باهوش و دنیادیده‌ای می‌آیی پس چرا به این شکل، با فقر و فلاکت زندگی می‌کنی؟

پیرمرد فقیر گفت: من هم زمانی مثل تو بودم و مقداری دارایی داشتم و با آن دادوستد می‌کردم، ولی کارم حساب و کتاب درستی نداشت. همین هم باعث ورشکستگی و فلاکت من شد. بر پیشانی من فقر نوشته شده. مرد گفت: یعنی چی؟ واقعاً تو یک روزی صاحب دادوستد بودی ولی نتوانستی آن را حفظ کنی و دارایی‌ات را از دست دادی؟ مرد خشمگین شد و گفت: بلند شو و کمک کن تا قلوه سنگ‌ها را بار خورجین الاغم بکنم.

پیرمرد با تعجب او را نگاه کرد و گفت: برای چی؟ مگه چی شده؟ مرد در پاسخ گفت: تو اگر آدم دانایی بودی و سر از حساب و کتاب درمی‌آوردی، می‌بایست خطی که روی پیشانی‌ات نوشته بود می‌خواندی و به موقع آن را تغییر می‌دادی تا به این روز فقر و بیچارگی نیفتی.

پیرمرد حیرت زده رفتار مرد را نگاهی کرد، که چگونه قلوه سنگ‌ها را در یک طرف خورجین و در طرف دیگر خورجین ظرف‌های مسی را ریخت. پیرمرد چون هیچ حرفی برای گفتن نداشت سکوت کرد و بدون اینکه خداحافظی کند به مسیر خودش ادامه داد.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل حرفهای بند تنبونی

در زمان امیر کبیر هرج و مرج در بازار به حدی بود که که هر کس در مغازه اش از همه نوع جنسی می فروخت. به دستور امیر کبیر هر کسی ملزم به فروش اجناس هم نوع با یکدیگر شد، مثلا پارچه فروش فقط پارچه، کوزه گر فقط کوزه و همه به همین شکل.پس از مدتی به امیر کبیر خبر دادند شخصی به همراه توتون و تنباکو، بند تنبان، هم می فروشد، امیر کبیر دستور داد او را حاضر کردند و از او دلیل کارش را پرسیدند، آن شخص در جواب گفت: کسی که تنباکو از من می خرد ممکن است هنگام استعمال به سرفه بیافتد و در اثر این سرفه بند تنبانش پاره شود. لذا من بند تنبان را به همراه تنباکو می فروشم.از آن زمان کار و حرف بی ربط را به حرفهای بند تنبونی مثال می زنند.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل حکایت موش و قالب پنیر

کاربرد ضرب المثل:

ضرب المثل حکایت موش و قالب پنیر کنایه از فردی است که در داوریها همیشه نفع خودش را در نظر می‌گیرد.

داستان ضرب المثل:

روزی روزگاری، دو موش زرنگ و بازیگوش با یکدیگر در یک انباری بزرگ زندگی می‌کردند. آنها هرکدام برای خود در گوشه‌ای از این انبار لانه‌ای ساخته بودند. در این انبار یک گربه‌ی پیر و یک سگ نگهبان هم زندگی می‌کردند. این دو موش هر روز صبح با هم به دنبال غذا می‌رفتند و هرکدام برای خود غذایی پیدا می‌کردند به لانه می‌آوردند و می‌خوردند. و در پایان روز با یکدیگر می‌نشستند و اتفاقاتی را که در آن روز برایشان رخ داده بود تعریف می‌کردند و می‌خندیدند.

گربه که خیلی پیر، تنبل، و خواب آلود بود از این همه جنب و جوش و تلاش موش‌ها عصبانی بود و آرزو می‌کرد که جوان بود و توان داشت تا جستی بزند آنها را بگیرد و بخورد تا هم یک شکم سیر غذا خورده باشد و هم اینکه از صدای بازی و خنده‌ی موش‌ها برای همیشه راحت شود ولی هیچ گاه به آرزوی خود نمی‌رسید.

یک روز که هر دو موش به دنبال غذا می‌گشتند، بوی مطبوعی به مشام آنها رسید هر دو موش به طرف بو کشیده شدند، بله بوی پنیر بود هر دو با هم به قالب پنیر رسیدند و خواستند که آن را بردارند. این موش می‌گفت من زودتر رسیدم این قالب پنیر مال من است. آن یکی موش می‌گفت من زودتر رسیدم این قالب پنیر مال من است.

کم کم داشت دعوایشان می شد، اما تصمیم گرفتند به جای دعوا کردن مثل دو تا دوست واقعی پنیر را به دو قسمت مساوی تقسیم کنند تا هر دو از پنیر استفاده کنند، موشها برای اینکه اختلافی بینشان پیش نیاید پیش سگ نگهبان انبار رفتند، سگ خواب بود، چون تمام شب را بیدار بود. و از انبار نگهبانی کرده بود، هرچه صدایش کردند جواب نداد. آنها از سگ که ناامید شدند به سراغ گربه رفتند تا مثل یک قاضی عادل و با انصاف قالب پنیر را بین دو موش تقسیم کند تا هیچ گونه اختلاف و مشکلی پیش نیاید.

گربه که در حال چرت زدن بود با دیدن موشها بیدار شد و موش‌ها ماجرا را برای گربه تعریف کردند. گربه که دوست داشت به نحوی خودش صاحب پنیر شود و یک قالب پنیر را بخورد، گفت: باید ترازویی درست کنیم. یک پرتقال بیاورید. موش‌ها یک پرتقال آوردند گربه آن را نصف کرد، داخل آن را خارج کرد و با کمک یک تکه چوب و کمی نخ توانست یک ترازو با دو کفه درست کند. سپس قالب پنیر را به دو قسمت نامساوی تقسیم کرد و در داخل ترازو گذاشت یک کفه سنگین‌تر از کفه‌ی دیگر بود.

تکه‌ای از کفه سنگین‌تر برید و خورد تا مساوی شود. این بار کفه‌ی دیگر سنگین‌تر شد، دوباره تکه‌ای از این کفه کند تا برابر شود ولی باز طرف دیگر سنگین‌تر شد و دوباره از پنیر کَند و خورد تا جایی که فقط در یکی از کفه‌های ترازو مقدار کمی پنیر ماند. درنهایت گربه آخرین تکه‌ی پنیر را در دهان خودش گذاشت و گفت: این هم حق الزحمه‌ی من، موش‌ها که در تمام این مدت سکوت کرده و کارهای گربه را نگاه می‌کردند با عصبانیت یکدیگر را نگاه کردند و فهمیدند که با سادگی خودشان باعث شدند کلاهی بزرگ بر سرشان رود.

گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته

مجموعه: دنیای ضرب المثل

 داستان ضرب المثل با مردن یک میراب شهر بی آب نمی ماند

میرابی بود که فکر می کرد آدم مهمی است.کار میراب چه بود؟در گذشته ها که لوله کشی آب وجود نداشت،کار تقسیم آب به عهده ی میراب ها بود....میراب آّب رودخانه را تقسیم بندی می کرد. مثلایک ساعت آب رودخانه را به طرف محله بالا می فرستادویک ساعت هم آب رودخانه را به رودخانه محله پایین سرایر می کرد.کار میراب کار مهمی بود.اما از آن کارها نبود که دیگری نتواند انجامش دهد.میراب قصه ما آنقدر خودش را مهم می دانست که فکر می کرد اگریک روز مریض شود و دست از کار بکش،همه مردم از تشنگی میمیرند.ب

ا این حساب برای خودش دفتر و دستکی جور کرده بود.سام هرکسی را جواب نمی داد.همسر میراب زن با خدا وخوش اخلاقی بود.گاه وبی گاه به شوهرش می گفت:چه خبراست؟مگر از دماغ فیل افتاده ای که این همه خودت را می گیری.آب مورد نیاز مردم را خدا از آسمان می فرستد.آن وقت تو برای تقسیم اش این همه خودت را می گیری که چه؟

یک کم خوش خو باش....اما گوش میراب به این حرف ها بدهکار نبودوهمیشه در جواب همسرش می گفت:حالا نمی فهمی من چه آدم مهمی هستم.وقتی مردم ومردم شهر از بی آبی هلاک شدند،قدر مرا می دانی.

از قضای روزگار جناب میراب به شکم درد نا شناخته ای مبتلا شد.شکم دردی  که خواب را از چشمانش گرفته بود.چه برسد به اینکه آقای میراب بتواند به خارج شهر وسر رودخانه برودوبه تقسیم آّ ب بپردازد. یک بار که اندکی حالش بهتر شده بود،یادش آمد که برای خودش آدم مهمی بوده ومیرابی می کرده.

از همسرش پرسید:مردم شهر از بی آبی نمرده اند؟اصلا در خانه خودمان آب پیدا می شود؟همسرش خندید وگفت:مطمئن باش هیچ اتفاقی نیفتاده .از ان شبی که تو مریض شده ای یک نفر دیگر تقسیم آب را به عهده گرفته.بر خلاف تو خنده رو وخوش اخلاق هم هست ومردم از او خیلی راضی هستند،میراب که فهمید کارش آن قدر ها هم مهم نبوده،سرش را زیر لحاف برد واز این که با مردم بد رفتاری کرده خجالت کشید.

از آن به بعد هروقت بخواهند بی اهمیت بودن کار ها و مقام ها را گوشزد کنند یا بگویند که هیچ کاری زمین نمی ماند و همیشه کسی برای ادامه دادن آن وجود دارد این مثل را به زبان می آورند ومی گویند:((با مرگ یک میراب شهر بی آب نمی ماند))