مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل بابات هم همین زبان درازی ها را داشت که مجبور شدم بخورمش

یکی بود، یکی نبود. گرگ گرسنه ای بود که یک روز هر چه به این در و آن در زد و هر چه جست و جو کرد، چیزی برای خوردن به دست نیاورد. گله های گوسفند و بز از کنارش می گذشتند. گرگ هم از جایی که مخفی شده بود، حرکت گوسفندها و بزهای خوشمزه را می دید، اما جرئت نداشت که از کمین گاهش بیرون بیاید. زیرا هر گله ای دو سه نفر چوپان داشت و چند تا سگ هم همراه گله بود. گرگ می دانست که اگر سر و گوشی نشان بدهد، دندان تیز سگ های گله و چوب و چماق چوپان ها در انتظارش است.گله ها که از جلو چشم های گرسنه ی او عبور کردند، گرگ از مخفی گاهش بیرون آمد و به طرف جوی آب رفت و با خودش گفت: « حالا که چیز دندان گیری برای خوردن پیدا نکرده ام، بهتر است کمی آب بخورم تا شکم گرسنه ام این قدر قار و قور نکند.»وسط راه، فکر کرد که بهتر است از آب زلال چشمه که هنوز به جوی راه پیدا نکرده بنوشد با این فکر، گرگ راهش را کج کرد و به طرف سرچشمه رفت.از قضای روزگار، گوسفندی از گله جدا افتاده بود و تک و تنها به طرف روستا می رفت. گوسفند وقتی چشمش به جوی آب افتاد، احساس تشنگی کرد و رفت تا خودش را سیراب کند. گوسفند درست زمانی به جوی رسید که گرگ هم به سرچشمه رسیده بود و می خواست آب بخورد.گرگ با دیدن گوسفند، دهنش آب افتاد لب و لوچه اش را لیسید و برای اینکه گوسفند را فریب دهد و به او نزدیک شود، با صدای بلند گفت: «آهای گوسفند نادان! مگر نمی بینی که من هم دارم از آب این جوی می نوشم؛ چرا مواظب حرکات و رفتارت نیستی و آب را گل آلود می کنی؟»گوسفند از دیدن گرگ ترسید. می خواست فرار کند، اما با خودش گفت: «این گرگ، ظاهراً کاری به کار من ندارد. پس چرا بترسم؟...»گوسفند که فکر می کرد گرگ راست می گوید و نمی دانست که گرگ می خواهد از آب گل آلود ماهی بگیرد نگاهی به جوی و نگاهی به گرگ انداخت و گفت: «ای بابا! این چه حرفی است که شما می زنید. من پایین جوی هستم و از این پایین آب می خورم و شما بالای جوی و درست کنار سرچشمه ی آن هستید. اگر هم کسی بتواند آب را گل آلود کند، شمایید.»اما این حرف ها برای گرگ بهانه جو اصلاً ارزشی نداشت. این بود که آرام آرام به طرف گوسفند رفت و پرسید: «ببینم، آب از توی جوی به چشمه می آید یا از توی چشمه به جوی؟»گوسفند جواب داد: «این دیگر معلوم است همه می دانند که آب از چشمه به جوی می رسد و الآن هم شما سرچشمه اید، نه من...»گرگ که با هر کلمه، قدمی به گوسفند نزدیک تر می شد، گفت: «چه زبان درازی داری. همان جا بمان که آمدم بخورمت. بابات هم همین زبان درازی ها را داشت که مجبور شدم بخورمش.»گوسفند تازه فهمید که اعتراض گرگ، چیزی جز بهانه و فریبی نبوده است. خواست فرار کند، اما دیگر کار از کار گذشته بود و گرگ آن قدر به او نزدیک شده بود که با یک جمله توانست گوسفند بیچاره را شکار کند.از آن به بعد، درباره ی آدم زورگو و فریبکاری که برای رسیدن به مقصود ناحق خودش بهانه تراشی کند، می گویند: «بابات هم همین زبان درازی ها را داشت که مجبور شدم بخورمش.»

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل عجب کشکی سابیدم

عجب کشکی سابیدم همش دوغ پتی بود

این ضرب المثل را زمانی به کار می برند که چیزی خلاف انتظار شما اتفاق می افتد و در واقع انتظار آن عمل یا حرف را ندارید.

به طور مثال پدری از فرزندش درخواست کاری را می کند و پسر در کمال قباحت می گوید نمی توانم.

اینجاست که پدر می گوید: عجب کشکی سابیدم،همش دوغ پتی بود.

در رابطه با خود معنای ضرب المثل:

سابیدن کشک که خود مشخص است که کشک را با آب درون تغارچه ای می ریزند و با حرکات چرخشی دست آن را می سابند تا آب درون تغارچه تیره می شود.

واژه ی پتی به معنای خالی،تهی،برهنه و لخت و ... است و در هر جایی معنای مختلف خودش را که همه البته در یکسو است می گیرد مانند واژه ی پاپتی که به کار می بریم و معنای آن همان پابرهنه است.

حال شخصیت اول ضرب المثل کشکی را با هزار زحمت سابیده و در انتها می بیند که تماما دوغ خالی است و هیچ گونه روغنی ندارد و در واقع نشان از نامرغوبیت کشک است و اینجاست می فهمد سرش کلاه رفته.

ضرب المثل به گونه ی دیگری هم به کار می رود و آن صورت دوم این است:

عجب کشکی سابیدم

همش نرمه قروته

قروت همان کشک به زبان محلی است و اینجا مراد از نرمه قروت همان تکه های کوچک کشک و در واقع وجود ناخالصی است.

مثل همان فرزندی که سال ها زحمتش را بکشی و در نهایت ببینی حاصل زحماتت به بیراهه کشیده شده یا به تو توجهی ندارد.

مجموعه: دنیای ضرب المثل

در میان لرها نیز ضرب المثل های فراوانی وجود دارد که آن ها را در جای جای کشورمان با زبان ها و لهجه های گوناگون می توان شنید. در ادامه برخی از این ضرب المثل ها که در سایر مناطق کشور نیز رایج هستند مورد اشاره قرار می گیرند ( البته با توجه به اینکه لرها از طوایف گوناگون و دارای لهجه های متفاوتی می باشند ممکن است برخی از کلمات این ضرب المثل ها در لهجه ای دیگر دارای تفاوت هایی باشد ).اگر نانت در خانه است گاوت در صحراست، اگر نانت به صحراست گاوت در خانه. این معنا که بسیار در اسلام مورد عنایت می باشد کنایه از آن است که هر کسی سفره ای گشاد داشته باشد از عواید نیکی آن بهره مند خواهد شد. همان گونه که رسول گرامی اسلام (ص) می فرمایند:« السخی قریب من الناس، قریب من الجنه، بعید من النار ... » سخاوتمند؛ به خدا، مردم و بهشت نزدیک و از جهنم دور است.1. آخون خدا بد نیه وش درامیه.در خصوص کسی که درد یا مرضی ندارد ولی بدون دلیل احساس مریضی می کند و تحت تأثیر تلقین دیگران احساس مریضی می کند. و این ضرب المثل نشأت گرفته از حکایت شاگردان مکتبی است که برای فرار از کلاس با تلقین به معلمشان قبولاندند که بیمار است و درس را به تعطیلی کشاندند.2. آردمون بختیم و آرد ویزمون آویختیم.آردمون را الک کردیم و الکمان را هم آویزان کردیم. به معنای آنکه دیگر از ما گذشته است.3. آسمو ریسمو.آسمان و ریسمان کردن. آسمان بلند و ریسمان کوتاه است. در مورد دو موضوع بسیاری نامتعادل به کار می رود.4. آما پتش بیره، چش شم دررد.یعنی می خواست بینی او را پاک کند چشمش را از حدقه بیرون آورد. در مورد آدم ناشی که به جای درست کار انجام دادن آن را خراب تر می کند. این ضرب المثل به گونه ای دیگر نیز گفته می شود: آمد ابرویش را درست کند زد چشمش را هم کور کرد.5. آیم خوش مامله شریک مال مردم.مثل معروف « آدم خوش معامله شریک مال مردم است »، هم علاوه بر اینکه در سراسر کشور رایج است، ناشی از آموزه های اسلامی نیز می باشد.6. آیم دس پاچه هر کاری ن دو دف مکنه.این مثل بیانگر دوباره کاری آدم عجول است. که با بیان های مختلف مورد تأکید قرار گرفته است.7. ا بویی خوش نمید ادا پانشایی مه کرد.اگر پدر خودش را نمی دید ادعای پادشاهی می کرد. به آدم افاده فروش بی محتوا می گویند.8. اتو پیل وونی ی بیلی بزه و پشت خویت.اگر تو پیل بانی به پشت خودت بزن. شاید اشاره به پیل بان باشد که پیوسته به فیل می زند که باد به دماغش نیفتد و رم نکند و در مورد کسی می گویند که خودش رعایت کاری را نمی کند ولی دیگری را نصیحت می کند.9. ادرم کنش ابومیا.از در بیرونش می کنی از بام وارد می شود. یعنی هر طور عذرش را می خواهند، دوباره با پرورویی وارد می شود.10. ار زوخر خره.ارزان خر خر است. کنایه از کسی که کالای ارزان می خرد و ضرر می کند.11. ار یه ریزی من کوشت نی، سی چی رقصت ایا.اگر ریگی در کفشت نیست، چرا رقصت می آید. این ضرب المثل که کنایه به مرموز بودن افراد است، همان ضرب المثل معروف ریگ در کفش داشتن است ( جمشیدی، 1383: 113-114 ).12. ار سربو کله بسیار.به معنای اگر سر باشد کلاه بسیار است. این ضرب المثل کنایه از آن است که: هر نعمت و امکاناتی را می شود در کمال سلامتی دوباره یافت، عدم وابستگی را نیز می رساند. این ضرب المثل که حکایت از اهمیت سلامتی دارد در آموزه های اسلامی نیز زیاد مورد تأکید واقع شده است به نحوی که سلامتی را امام علی (ع) در کنار امنیت یکی از دو نعمتی می دانند که علی رغم اهمیت، کمتر مورد توجه قرار می گیرد. در ادبیات کهن ملی نیز در این خصوص مطالب زیادی وجود دارد نظیر « چون من باشم مرا دلدار کم نیست » ( ویس و رامین ).13. ار گپ نداری، بشین سا (پا) یه برد گپ.اگر بزرگ نداری در سایه ( پای ) یک سنگ بزرگ بنشین، که کنایه از ضرورت وجود پیران با تجربه در خانواده و اهمیت اطاعت افراد به ویژه جوانان از آن هاست که این امر نیز ریشه در ادبیات دینی و ملی دارد. نظیر این حدیث از پیامبر اکرم (ص) « الشیخ فی قبیله کالنبی فی امه »: پیر در خانواده و قبیله خود، مقام پیغمبر را در امت خود دارد. و یا سعدی نیز این مهم را در بوستان این چنین مورد اشاره قرار می دهد:ز تدبیر پیر کهن بر مگردکه کارآزموده بود سالخورددر آرند بنیاد رویین ز پایجوانان به نیروی و پیران به رای14. ار نونت به مال، گات به که هار نونت به که ه، گات به مالهاگر نانت در خانه است گاوت در صحراست، اگر نانت به صحراست گاوت در خانه. این معنا که بسیار در اسلام مورد عنایت می باشد کنایه از آن است که هر کسی سفره ای گشاد داشته باشد از عواید نیکی آن بهره مند خواهد شد. همان گونه که رسول گرامی اسلام (ص) می فرمایند:« السخی قریب من الناس، قریب من الجنه، بعید من النار ... » سخاوتمند؛ به خدا، مردم و بهشت نزدیک و از جهنم دور است. فردوسی نیز می گوید:ببخش و بیارای و فردا مگویچه دانی که فردا چه آید به رویبیشتر بخوانید: نگاهی به ادبیات لریسعدی هم به این پند حکیمانه این چنین اشاره دارد: هر که در حال توانایی نکویی نکند در وقت ناتوانی سختی ببیند.15. ایما ز بدبختی ایسا ز سرسختی.ما از بدبختی، شما از سرسختی. این ضرب المثل کنایه از رنج خود و لجبازی طرف مقابل دارد. چنانچه در روایت نیز آمده است: الانصاف راحه و للجاجه، و قاحه: انصاف دادن راحت و ستیزه کردن گستاخی است.16. ایما هم خدایی داریم.ما هم خدایی داریم. خدا یار و یاور بندگانش است و به مظلومان کمک می کند. این گزاره که ورد زبان همه ایرانیان در شرایط مختلف می باشد ناشی از معارف قرآنی به عنوان یکی از عناصر هویت ملی ایرانیان است. فالله خیر حافظا و هو ارحم الراحمین: خدا بهترین نگهبان و به خلق مهربان ترین مهربانان است ( قرآن کریم، سوره ی یوسف، آیه ی 64 ).17. دلحد اویدیم، لحد هم اریم.لخت آمدیم و لخت هم می رویم. کنایه از آن است که انسان از این دنیا چیزی با خود نمی برد، پس نباید دل اندر جهان ببندد. وَ مَالحیوهُ الدُنیا الّا لعِبُ و لهوُ و لَلدارُ الاخرَهُ خَیرُ لِلذینَ یَتقُون اَفَلا تَعقلونَ. و نیست زندگانی دنیا مگر بازیچه و بیهوده، البته خانه ی آخرت خوب تر است، برای کسانی که پرهیز می کنند از معصیت. آیا نمی فهمند بهتری آخرت را از دنیا ( قرآن کریم، سوره ی انعام، آیه ی 32 ).18. آدم کم شانس ار سوار شتر اوی سی گرس.اگر آدم کم شانس سوار شتر شود سگ او را می گزد.بخت بد با کسی یار بودسگ گزدش از شتر سوار بودبدبخت اگر مسجد آدینه بسازدیا تاق فرود آید و یا قبله کج آید(قنبری عدیوی، 149-152 ).19. آوی که ریختس جم نمووه.آب رفته بهجوی باز نمی گردد نیز یکی از ضرب المثل هایی است که ریشه در ادبیات کهن ملی دارد:نشاط جوانی زپیران مجویکه آب روان باز ناید به جوی( سعدی )امیدی هست آب رفته اش دیگر به جو آیدیکی سازد به مژگان دست را گر آستین من(صائب )20. ایقه بیاو رو ک قربت نرووه.این قدر بیا و برو که حرمت و احترامت از بین نرود.به دیدار مردم شدن عیب نیستولیکن نه چندان که گویند بس(سعدی)21. پاپتی بی تره د پهلا تنگ.بدون کفش راه رفتن بهتر است از کفش تنگتهی پای رفتن به از کفش تنگبلای سفر به که در خانه جنگ(سعدی )22. خدا نه شاخ و خربی یه و دونو و قرواق.این ضرب المثل نیز اشاره به آدم هایی دارد که توان ندارند و الا ظالم و ستمگرند.آن دو شاخ گاو اگر خر داشتییک شکم در آدمی نگذاشتی(سعدی)23. مار زیه د چله سی پی سه می ترسه.مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید هم می ترسد.تا تار شب و روز چنان است کز ایشانسهم رسن پیشه خورد مار گزیده( انوری )24. هر تنگی بی خوشی دپی داره.حکمت فوق که در قالب مثل آمده است و در میان ایرانیان از جمله قوم لر استفاده عام دارد، ریشه ای قرآنی دارد که شعرای ملی نیز آن را به نظم درآورده اند. « ان مع العسر یسری ».پس از دشواری آسانی است ناچارولیکن آدمی را صبر باید( سعدی )از پی هر گریه آخر خنده ای استمرد آخر بین مبارک بنده ای است( مولوی )منبع:rasekhoon.net

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل توبه گرگ مرگ است

کسی که دست از عادتش بر ندارد .

آورده اند که ... 

گرگ پیری بود که در دوران زندگیش حیوانات و جانواران و پرندگان زیادی را خورده بود و به دیگران هم زیان فراوان رسانده بود . روزی تصمیم گرفت برای اینکه حیوانات دیگر هم او را دوست داشته باشند ، به نقطه? دور دستی برود و توبه کند . به همین قصد هم به راه افتاد .

در راه گرسنه شد ، به اطرافش نگاه کرد ، اسبی را دید که در مرغزاری می چرد . 

پیش اسب رفت و گفت ! می خواهم به سرزمین دوری بروم و توبه کنم ، اما حالا خیلی گرسنه ام از تو می خواهم که در این راه با من شریک بشوی ؟!

اسب گفت : که از دست من چه کاری بر می آید ؟ 

گرگ گفت : اگر خودت را در این راه قربانی کنی من می توانم از گوشت تو سیر شوم و از گرسنگی نجات پیدا کنم و هم اینکه دیگران از گوشت تو می خوردند و سیر می شوند . تو با این کار خودت به همنوعان خود کمک می کنی . 

اسب برای نجات جان خود بفکر حیله افتاد و رو به گرگ کرد و گفت : عمو گرگ ! 

من آماده ام که در این کار خیر شرکت کنم و خودم را قربانی کنم . 

اما دردی دارم که سالهای زیادی است که ز جرم می دهد . از تو می خواهم در دم را چاره کنی ،‌بعد مرا قربانی کنی !‌ گرگ جواب داد : دردت چیست حتماً چاره اش می کنم ، اگر هم نتوانستم پیش روباه می روم تا درد ترا علاج کند . اسب گفت : چه گویم ؟ ، چند سال قبل ، پیش یک نعلبند نادان رفتم که سم هایم را نعل بزند ، اما نعلبند نادان نعل را اشتباهی روی گوشت پایم زد و این درد از آنروز مرا زجر می دهد . 

از تو می خواهم که نزدیک بیایی و زخمهای مرا نگاه کنی . 

گرگ گفت : بگذار نگاه کنم ، اسب پاهایش را بلند کرد و چنان لگد محکمی به سر گرگ زد که مغزش بیرون ریخت ، گرگ که داشت می مرد به خودش گفت : آخر ای گرگ ! پدرت نعلبند بود ، مادرت نعلبند بود ؟ ترا چه به نعلبندی ؟ 

اسب هم از خوشحالی نمی دانست چه کند ؟ هی می رقصید و به گرگ می گفت توبه گرگ مرگ است .

منبع:shamiim.ir

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل گر ملک این است و همین روزگار

گر ملک اینست و همین روزگار                زین ده ویران دهمت صدهزار

روزی انوشیروان پادشاه ساسانی  همراه با وزیرش بزرگمهر حکیم،از کنار روستایی می گذشتند.خانه های روستا خراب و ویران شده و مردمش آواره شده بودند.صدای آواز دو جغد به گوش شاه و وزیرش رسید.انوشیروان از بزرگمهر پرسید:« به نظر تو این دو جغد باهم چه می گویند؟»

بزرگمهر که همیشه می خواست شاه  را متوجه وظیفه و مسئولیت هایش نماید  از فرصت استفاده کرد و پاسخ داد:« پادشاها، یکی از این دوجغد دارد  دختر جغد دیگر را برای پسرش خواستگاری می کند.»

شاه خندید و گفت:«چه جالب!مگرجغدها هم شیربها و مهریه می گیرند و دخترشان را شوهر می دهند؟»

بزرگمهر پاسخ داد:« بله  این دوجغد هم دارند برسر شیربها چانه می زنند.»

شاه با کنجگاوی پرسید:« خوب چه می گویند؟»

بزرگمهر گفت:«جغدی که دختر دارد به آن یکی می گوید اگر میخواهی دخترم را به پسرت بدهم باید چندین روستای خراب و ویران را به عنوان شیربها به من بدهی.»

شاه خندید و گفت:«چرا روستای خراب و ویران؟»

بزرگمهر گفت:«چون جغدها به خرابه ها علاقه دارند.هرجا خرابه ای باشد جغد در آن زندگی می کند و آنجا را به عنوان خانه اش انتخاب می کند.»

شاه گفت:«جغد دومی پیشنهاد او را قبول کرد؟»

بزرگمهر گفت:« آری قبول کرد.او به جغد اولی گفته که اگر پادشاه به همین شکل که امروز دارد بر مردم حکومت می کند به کارش ادامه دهد،کم کم تمام روستاها به ویرانه تبدیل می شوند و ساکنان آنها آواره می شوند.

آن وقت ویرانه های زیادی برجا می ماند و من تمام آن خانه های خراب و ویران را به عنوان شیربها و مهریه ی دخترت به تو می دهم.می گوید:

گر ملک اینست و همین روزگار                              زین ده ویران دهمت صدهزار

حرفهای بزرگمهر انوشیروان را به فکر فروبرد.متوجه شد که به خاطر بی توجهی او به مردم کشورش این روستا ویران و تبدیل به مسکن جغدها شده است.از این که به فکر مردم و رفاه و آسایش آنان نبوده است از خودش خجالت کشید و تصمیم گرفت از آن پس با عدالت پادشاهی کند.

در مخزن الاسرار نظامی ، داستانی با عنوان حکایت نوشیروان با وزیر درج است که بر اساس ویرانه نشینی جغد ساخته شده و خلاصه ی آن چنین است : هنگام عبور از راهی ، صدای دو جغد به گوش شاه گزارش می کند که سبب تنبّه شاه می شود:

گفت به دستور چه دم می زنند؟

چیست صفیری که به هم می زنند؟

گفت وزیر : ای ملک روزگار

دختری این مرغ بدان مرغ داد

شیربها خواهد از او بامداد

کاین ده ویران بگذری به ما

نیز چنین چند سپاری به ما

آن دگرش گفت : کزین در گذر

جور ملک بین و برو غم مخور

گر ملک این است ، نه بس روزگار

زین ده ویران دهمت صد هزار

در ملک این لفظ چنان در گرفت

کاه برآورد و فغان در گرفت (نظامی)

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل سنگین برو، سنگین بیا

وقتی یک نفر زیاد به خانه این و آن برود و مَثَل «سنگین بیا، سنگین رو» را برایش به کار می‌برند.

داستان ضرب المثل:

دختری بود بعد از آنکه به خانه بخت رفت، هر روز به خانه پدر و مادرش می‌رفت. مادر هم برای اینکه دختر تازه عروسش بیشتر به خانه و زندگی خودش برسد، یک روز با کنایه و اشاره و با زبانی که دختر ناراحت نشود به او گفت: «سنگین بیا، سنگین برو.» دختر که منظور مادر را نفهمیده بود روز بعد وقتی خواست به خانه مادرش برود،‌ چند سنگ ریزه به گوشه روسری‌اش بست.

وقتی که مادر دید دخترش متوجه منظور او نشده است، گفت: «دخترم، شیرین بیا، شیرین برو، سحر بیا غروب برو.» روز بعد دختر، یک ظرف شیره هم با خودش برد. مادر که دید دختر، منظورش را نمی‌فهمد گفت: «دختر جانم، کم بیا و کم برو.»

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل قاضی دیوان بلخ

اگر چشم قاضی به دوستان و بستگان افتد و گوشی قاضی هر ندایی را پذیرا باشد آنچنان دیوان و دارالقضا را به دیوان بلخ تشبیه کنند . 

آورده اند که ... 

در زمان قدیم در شهر بلخ شبی دزدی از دیوارخانه ای بالا رفت . تصادفاً در حین بالا رفتن از دیوار پایش لغزیده به زمین افتاد و پایش شکست ، بر اثر انعکاس صدا همسایه ها از خانه بیرون دویده ، دزد را دستگیر و به کلانتری تسلیم نمودند. دزد از کلانتری جهت معالجه به بیمارستان اعزام شد و در انجا شکایت نزد قاضی برد که چون دیوارخانه بلند ساخته شده بود و من نتوانستم از دیوار بالا بروم بدین جهت صاحبخانه مقصر و بایستی از عهده خسارت وارده برآید .

قاضی دیوان بلخ دستور احضار صاحبخانه را صادر و بدین جهت صاحبخانه نیز گناه را به گردن بنا ، که دیوار بلند ساخته و بنا هم خشتمال را مقصر قلمداد نمود و به همین طریق خشتمال نجار را که قالب خشت را بزرگ ساخته و نجار هم پس از حضور در دادگاه اذعان کرد ، چون عاشق روی دختری بودم روزی که مشغول ساختن قالب بودم و حسب تصادف همان دختر پسری رو از درب دکانم گذشت و بر اثر عبور او عقل و دل و دینم ازدست برفت ، نتیجه اینکه دخترک را خواستند ، او هم دعانویسی را گناهکار دانست که به مادرش دعایی را داده بود که از اثر آن دعا چنین مهوش قدم به عرصه وجود گذارده بود .

بالاخره  دعانویس  بدبخت محکوم شد که یک چشمش را از حدقه در آوردند ، او هم اظهار داشت در همسایگی ما شکارچی هست ، هرگاه شکاری را هدف قرار می دهد یک چشمش را به هم گذارده و با چشم دیگر نشانه روی می کند و چون یک چشم شکارچی زاید است به جای چشم من چشم او را در آوردند . قضات دیوان بلخ با الاتفاق رأی  دعانویس را پسندیدند و . به اتفاق آراء ، رای صادر کردند که یک چشم شکارچی را در آوردند .

مجموعه: دنیای ضرب المثل

داستان ضرب المثل عیسی به دین خود، موسی به دین خود

مورد استفاده:

زمانی به کار می‌رود که از کسی بخواهیم در کار ما دخالت نکند و کاری به کار ما نداشته باشد.

زمانی که اسلام دین تازه‌ای بود و تعداد مسلمانان در شهر مکه هنوز کم بود، کافران مردم تازه مسلمان شده را از هر راهی که می‌توانستند مورد آزار و اذیت قرار می‌دادند تا از دین و آیین جدید خود دست بردارند.

تا اینکه گروهی از تازه مسلمان‌ها نزد پیامبراسلام آمدند و از آزار و اذیت کافران مکه به ایشان شکایت کردند. آنها درنهایت گفتند اینطوری نمی‌شود شما باید اجازه دهید ما با آنها وارد جنگ شویم، یا اینکه ما به همراه خانواده‌هایمان از این شهر می‌رویم.

پیامبر فرمودند: حالا وقت جنگ نیست؟ بهتر است شما از این شهر بروید. مدتی است باخبر شدیم در کشور همسایه حبشه پادشاهی به نام نجاشی روی کار آمده که بسیار خداپرست و آزاده است. بهتر است شما گروه گروه به طور مخفی از مکه خارج شوید و به طرف حبشه حرکت کنید.

از آن پس یاران پیامبر در گروه‌های کوچکی سوار کشتی می‌شدند و از راه دریا خود را به کشور حبشه می‌رساندند. بعد از مدتی غیبت یاران پیامبر در شهر مکّه احساس شد و کم کم کافران مکه فهمیدند یاران پیامبر برای اینکه از دست آزار و اذیت آنها در امان بمانند شهر مکه را به مقصد حبشه ترک کردند.

کافران مکّه که نمی‌خواستند این دین جدید گسترش پیدا کند، سریع گروهی را به دنبال آنها فرستادند تا آنها را دوباره به مکه بازگردانند. این گروه هدایایی را برای نجاشی پادشاه حبشه با خود بردند تا در برابر آن هدایا تازه مسلمان‌ها را به این گروه تحویل دهند.

وقتی کافران در حبشه وارد قصر پادشاه این کشور شدند، هدایا را پیش کش کردند و گفتند: ما می‌خواهیم شما در برابر این هدایا گروهی از مردم شهر ما که دیگر حاضر نیستند بتها را بپرستند و می‌گویند خداپرست شده‌اند به ما تحویل بدهید. آنها برده هستند و باید نزد اربابانشان برگردند.

نجاشی پادشاه حبشه که مرد آزاده‌ای بود گفت: من نمی‌توانم بدون اینکه این گروه از مردم شما را ببینم و با آنها صحبت کنم آنها را به شما تحویل دهم. بهتر است آنها را به قصر بیاوریم تا حرفهای این گروه را هم بشنویم و این کار را هم کرد. گروهی از مأمورانش را به سراغ این گروه فرستاد تا به قصر پادشاه بیایند و به کافران گفت: اگر حرف‌های شما درست باشد. این گروه از پناهندگان را به شما تحویل می‌دهم ولی اگر خلاف گفته‌های شما ثابت شود شما باید هرچه زودتر این کشور را ترک کنید.

وقتی تازه مسلمان‌ها وارد قصر حاکم شدند، نجاشی رو به آنها کرد و گفت: در مورد دین جدیدتان صحبت کنید تا ببینیم این دین جدید مردم را به چه دعوت می‌کند؟

یکی از مسلمانان که پسرعموی پیامبر بود جلو آمد و گفت: دین ما دین برابری و مساوات است. در دین ما سیاه و سفید با هم برابرند، هیچ کس برده نیست و همه‌ی آدم‌ها بنده خداوند هستند.

کافران گفتند: دیدید ما چه می‌گوییم؟ این گروه هیچ چیز را قبول ندارند. این گروه حتی پیامبر شما مسیحیان را هم قبول ندارند. پسرعموی پیامبر در پاسخ شروع به تلاوت آیاتی از سوره‌ی مبارکه مریم کردند که در مورد حضرت مسیح بود. نجاشی که حرف‌های او را شنید گفت: به درستی که در کتاب مقدس ما مسیحیان انجیل هم به ظهور آخرین پیامبر خدا اشاره شده.

شما آمده‌اید پیروان آخرین پیامبر الهی را با خود ببرید. و آزارشان دهید این گروه که با شما جنگی ندارند.

یکی دیگر از مسلمانان گفت: پیامبر ما حتی به ما اجازه نداد تا با آنها بجنگیم. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) گفتند باید به سایر ادیان احترام بگذارید، دین آنها برای خودشان دین ما هم برای خودمان، ولی آنها دایم در حال اذیت و آزار ما هستند.

نجاشی پادشاه حبشه گفت: حقیقتاً پیامبر شما حرف درستی زده. عیسی به دین خود، موسی به دین خود. شما در کشور ما آزاد هستید و می‌توانید به راحتی زندگی کنید. من هرگز شما را به آنها تحویل نخواهم داد.