مجموعه: آکادمی هنر

دستگاه موسیقی ایرانی

موسیقی سنتی ایرانی، که با نام موسیقی اصیل ایرانی، موسیقی کلاسیک ایرانی و موسیقی دستگاهی نیز شناخته می‌شود، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از سال‌ها پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دلنشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل‌گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به «باربد» و «نکیسا» و «رامتین» اشاره کرد.

تاریخچه موسیقی ایرانی

از مهمترین مُهرنگاره‌های خنیاگری (:موسیقی) در جهان؛ باید از آنچه که در «تپه چغامیش» دزفول برجای مانده، یاد کرد که در سالهای 1961–1966 میلادی، یافت شده‌است. این مهرنگاره 3400 ساله؛ سیمایی از بزم رامشگران را نشان می‌دهد. در این بزم باستانی، دسته‌ای خنیاگر(:نوازنده) دیده می‌شوند که هر کدام، به نواختن‌سازی سرگرم هستند.

چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران، نشان می‌دهد که آنها، نخستین دسته خنیاگران(:ارکستر) جهان هستند. در این گروه رامشگران، می‌بینیم که نوازنده‌ای «چنگ» و دیگری «شیپور» و آن دیگر «تنبک» می‌نوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده‌ای است که «آواز» می‌خواند. همچنین در این بزم کهن، آزاده‌ای را می‌بینیم که بر فرشی نشسته و از او پذیرایی می‌شود.

ما همانند این خنیاگران را در ایلام و در سده 27 پیش از میلاد و از زمان پادشاهی «پوزوز این شوشیناک» در شوش می‌شناسیم. از همین گاه، مُهر و نشانه‌هایی در دست است که نشان می‌دهند، خنیاگران بسیاری در ایران می‌زیستند. در این هنگام، نواختن چنگ بسیار گسترش داشته‌است و این ساز از ساخته‌های ایرانیان است.

ما، نگاره‌ای را در دست داریم و می‌دانیم که در پادشاهی «شوکال ماه هو» و از سده 17 پیش از میلاد در ایران، تار نواخته می‌شد. با یافتن یک کنده کاری در ایلام بازهم آگاهی داریم که خنیاگران ایرانی؛ دَف را همراه چنگ می‌نواختند. در این کنده کاری همچنین دیده می‌شود که از میان 11 تن خنیاگر؛ 8 تن چنگ، 2 تن نی و یک تن دهل می‌نوازند.

15 زن خواننده، در میان رامشگران دیده می‌شوند که در حال کف زدن هستند. باید افزود که از این نمونه‌ها در سراسر ایران بسیار دیده شده‌است. ما به یاری باستان‌شناسی از لرستان مانند ایلام آگاهی داریم که در این بخش از ایران هم از سده 9 پیش از میلاد، تار نواخته می‌شده‌است. در بخش‌های دیگری از ایران و از سال 559 پیش از میلاد، سفالهایی در تپه سیلک کاشان و مرودشت پیدا شده که سیمایی از پایکوبی و دست افشانی بر آن‌ها نگارگری شده‌است.]

پس از وارد شدن آریاییان، از آنجا که در برپا داشتن آیین‌های کیشی آریاییان رقص و موسیقی به کار بسته نمی‌شد و چندان ارجی نداشت، این دو هنر چنان‌که بایست در میان آنان پیشرفت نکرده و در آثار و نوشته‌های آن روزگاران جای پایی از خود باز نگذاشته‌است.]

گروهی از زنان ایرانی در حال اجرای موسیقی، نقاشی از آثار دوره معاصر در هتل عباسی اصفهان

اصطلاح «خنیای باستانی ایرانی» حروف نویسی خالص کلمات ایرانی است که ترجمه آن عبارت از «موسیقی ایران باستان» یا به عبارت دیگر «موسیقی سنتی ایران» است. این اصطلاح ایرانی امروزه به خوبی قابل درک است ولی در مقایسه با اصطلاح پر مصرف «موسیقی اصیل» که معنای آن نیز همان است، به ندرت استفاده می‌شود. با استفاده از شواهد کاویده شده، مانند تندیس کشف شده در ساسا، سوابق موسیقی به خوبی به دوران امپراتوری ایلامی (644–2500 قبل از میلاد) برمی گردد.

بطور مشهود، اطلاعات کمی در خصوص موسیقی این دوره در دسترس است. تنها استثناء ابزار باقی‌مانده موسیقی مانند گیتارها، عودها و فلوت‌هایی که ابداع و نواخته شده، می‌باشند. گفته می‌شود ابزار موسیقی مانند «باربت» ریشه در این دوران یعنی حدود سال 800 قبل از میلاد داشته‌است.

موسقی‌دانان ایران باستان 

مشهورترین موسیقی‌دان‌های این دوران قبل از اسلام به شرح زیر بودند

* باربد

* سرکش

* رامتین

* بامشاد

* آفرین

* نکیسای چنگ نواز

باربد برای هر روز هفته نوایی ساخت که به هفت خسروانی معروف است. همچنین برای هر روز ماه سی لحن یا سی دستان و برای 360 روز سال غیر از پنجه دزدیده، 360 آهنگ یا 360 دستان را ساخت. آهنگ جامه دران که در ردیف موسیقی ایرانی است از ساخته‌های نکیسا است که با چنگ نواخته‌است. دستان دیگری به نام دستگاه راست است که باربد آن را ساخت و امروز جز دستگاه‌های هفت‌گانه موسیقی ایرانی است، همچنین باید به آهنگ‌ها و دستان نوروز بزرگ، آرایش خورشید، ماه بر کوهان (ماه بالای کوهسار)، کین ایرج، سوگ سیاوش و گنج باد، گنج کاووس، تخت تاقدیس، فرخ روز، سوگ شیدیز و باغ شیرین اشاره کرد.

موسیقی سنتی ایرانی، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از هزاران سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به «باربد» و «نکیسا» و «رامتین» اشاره کرد.

هر دستگاه موسیقی ایرانی، توالی‌ای از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی است که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌دهد. هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده‌است و معمولاً بدین شیوه ارائه می‌شود که از درآمد دستگاه آغاز می‌کنند، به گوشه? اوج یا مخالف دستگاه در میانه? ارائه کار می‌رسند، سپس با فرود به گوشه‌های پایانی و ارائه? تصنیف و سپس رِنگی اجرای خود را به پایان می‌رسانند.

موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه و شش آواز است. هفت دستگاه ردیف موسیقی سنتی ایرانی عبارت‌اند از:

دستگاه شور

دستگاه سه‌گاه

دستگاه چهارگاه

دستگاه همایون

دستگاه ماهور

دستگاه نوا

دستگاه راست‌پنج‌گاه

اثری از کمال‌الملک

آواز (موسیقی ایرانی)

آواز معمولاً قسمتی از دستگاه مورد نظر است که می‌توان آن را دستگاه فرعی نامید. آواز از نظر فواصل با دستگاه مورد نظر یکسان یا شبیه بوده و می‌تواند شاهد یا ایست متفاوتی داشته باشد. به‌طور مثال آواز دشتی از متعلقات دستگاه شور و از درجه پنجم آن بوده و به عنوان مثال اگر شور سل را در نظر بگیریم، دارای نت شاهد و ایست «ر» می‌باشد.

بدین ترتیب در آواز شور ملودی با حفظ فواصل دستگاه شور روی نت «ر» گردش می‌کند و در نهایت روی همان نت می‌ایستد. به‌طور کلی هر آواز پس از ایست موقت روی ایست خودش، روی ایست دستگاه اصلی (در این‌جا شور) بازمی‌گردد. آوازهای متعلق به دستگاه موسیقی ایرانی 5تا هستند و عبارت‌اند از:

آواز ابوعطا، متعلق به دستگاه شور (درجه دوم)

آواز بیات ترک (بیات زند)، متعلق به دستگاه شور، (درجه سوم)

آواز افشاری، متعلق به دستگاه شور، (درجه چهارم)

آواز دشتی، متعلق به دستگاه شور، (درجه پنجم)

آواز بیات کرد، متعلق به دستگاه شور (درجه پنجم)

آواز بیات اصفهان، متعلق به دستگاه همایون، (درجه چهارم)

گروه نوازندگان، مُهر بازمانده از شوش

سازها

نی

دف

تار

سه‌تار

دوتار

کمانچه

قیچک

قانون

شورانگیز

تمبک

چنگ

رباب

تنبور

سنتور

بربط

عود

دایره

ضرب

چگور

تمبیره

سرنا

دودوک (بالابان)

نی انبان

قره نی

دون علی

دوضاله یا دوزله

دهل

دمام

تاس

نقاره

زنگ

طبل

کرنا

کوس (ساز)

دیوان

هزارتار

چنگ

سنتور ایستاده

اِکتار (سازی تک سیمه)

و سایر سازهای مربوط به مناطق مختلف و محلی

سنگ‌نگاره? زنان موسیقی‌دان در طاق بستان که در حال نواختن چنگ هستند

موسیقی نواحی ایران

موسیقی بلوچی

موسیقی ترکی آذربایجانی

موسیقی بختیاری

موسیقی جنوب ایران

موسیقی خراسانی

موسیقی گیلکی

موسیقی قزوین

موسیقی کردی

موسیقی لرستان

موسیقی مازندران

موسیقی نمکدره‌ای

موسیقی همدان

موسیقی تالش

موسیقی بندری

موسیقی ایلامی

موسیقی قشقایی 

موسیقی محلی فارس 

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته

مجموعه: خواندنیهای دیدنی

عکس نوشته در مورد موسیقی

عکس نوشته درباره موسیقی

 عکس نوشته زیبا در مورد موسیقی

عکس نوشته درباره موسیقی

عکس نوشته موسیقی

عکس نوشته زیبا در مورد موسیقی

عکس نوشته خاص و زیبا درباره موسیقی

عکس نوشته در مورد موسیقی

عکس نوشته درباره موسیقی

عکس نوشته موسیقی

عکس نوشته خاص درباره موسیقی

عکس نوشته خاص و زیبا درباره موسیقی

عکس نوشته در مورد موسیقی

عکس نوشته موسیقی

گردآوری: بخش سرگرمی بیتوته

مجموعه: آیا می دانید ؟

هر چه نواختن ساز را در سن کمتری شروع کنند تأثیرات این کار بیشتر خواهد بود

اگر در دوران کودکی والدین تان بر خلاف علاقه ی شما اصرار داشتند یادگیری موسیقی و ساز برای شما مفید است و به اجبار شما را به کلاس موسیقی فرستادند، باید بدانید که حق با آن ها بوده. آموختن موسیقی و نواختن ساز در تنظیم مجدد مغز و تقویت آن نقش دارد و جالب آنکه این تأثیر ماندگار است. دانشمندان هنور در تلاشند به همه ی تأثیرات مثبت موسیقی بر مغز پی ببرند اما اصل تأثیرگذاری موسیقی غیر قابل انکار است. بنابراین گرد و خاک ساز قدیمی تان را پاک کنید یا نواختن یک ساز جدید را شروع کنید. فرزندان خود را هم به این کار تشویق کنید. هر چه آن ها در سن کمتری نواختن ساز را شروع کنند تأثیرات این کار بیشتر خواهد بود. در ادامه به 10 مزیت باورنکردنی یادگیری موسیقی و ساز بر مغز می پردازیم.

1- تقویت ارتباطات میان نیمکره های راست و چپ مغز

تحقیقات نشان می دهد نوازنده ها از بافت سپید بیشتری در جسم پینه ای مغز خود (مجموعه ای از ارتباطات عصبی که نیم کره های مغز را به هم پیوند می دهند) برخوردارند، یعنی ارتباط میان نیم کره ی خلاق سمت راست و نیم کره ی تحلیل گر سمت چپ در آن ها قوی تر است. این مسأله مزیت های زیادی دارد، مثل سریع تر شدن برقراری ارتباط در مغز و خلاقانه تر شدن مهارت های حل مسأله. با این حال، همه ی نوازنده ها از توانایی های شناختی یکسانی برخورداری نیستند و دو عامل سن و میزان نوازندگی در این مسأله تأثیر گذار است. هر چه تمرین ساز زدن بیشتر و سن شروع یادگیری آن کمتر باشد، افراد از مزایای بیشتری برخوردار می شوند.

نوازنده ها از بافت سپید بیشتری در جسم پینه ای مغز خود برخوردارند

2- افزایش عملکرد اجرایی مغز

نوازنده ها عملکرد بهتری در تصمیم گیری، پردازش و حفظ اطلاعات و شیوه ی تطابق بر اساس تغییر نیاز ذهنی دارند و احتمالا علت این مسأله بیشتر بودن بافت سپید در مغز آن ها است. این عملکردهای اجرایی مغز بیشتر از ضریب هوشی در موفقیت های تحصیلی مؤثر هستند. حتی برخی دانشمندان گمان می کنند نواختن ساز می تواند به کودکانی کمک کند که دچار مشکلات عصب شناختی وابسته به عملکرد اجرایی مغز مثل اختلال کم توجهی- بیش فعالی هستند.

3- تقویت فرآیند تکلم

نواختن ساز نه تنها به مغز در پردازش آواهای موسیقایی کمک می کند بلکه در پردازش آواهای صامت و مصوت در کلام هم نقش دارد. طی تحقیقی در سال 2018 در امریکا مشاهده شد کودکانی که پیانو می نواختند به میزان چشمگیری در تشخیص کلماتی که تنها در یک حرف صامت متفاوت بودند عملکرد بهتری داشتند. این پژوهشگران معتقدند نواختن پیانو حتی بیشتر از مطالعه ی اضافی در تشخیص صداها تأثیر دارد.

پژوهش دیگری در سال 2014 نشان داد موسیقی می تواند به کودکان در پردازش کلمات کمک کند. این محققان گمان می کنند موسیقی و کلام ویژگی های مشترکی مثل زیر و بمی، زمان سنجی و طنین دارند و مغز از گذرگاه های عصبی یکسانی برای پردازش هر دوی آن ها استفاده می کند. هر چه مهارت های زبانی مثل خواندن بهتر باشند، کودکان در یادگیری تمامی موضوعات، از ریاضیات گرفته تا دروس اجتماعی، عملکرد بهتری خواهند داشت.

4- تقویت حافظه

طبق تحقیقات، با توجه به تأثیر مثبتی که موسیقی در پردازش کلام دارد، افرادی که نواختن ساز را یاد می گیرند، کلمات بیان ادا شده را بهتر به خاطر می سپارند (حافظه ی زبانی). به علاوه، نواختن ساز حافظه ی فعال را تقویت می کند. حافظه ی فعال توانایی ذخیره ی موقت و استفاده از اطلاعاتی است که به شما کمک می کند استدلال کنید، یاد بگیرید و یا کار پیچیده ای را انجام دهید.

نواختن ساز حافظه ی فعال را تقویت می کند

5- افزایش همدلی

آموختن ساز نه تنها بخش های پردازشگر آواها در مغز را تقویت می کند، بلکه توانایی تشخیص احساسات در صداها را افزایش می دهد. نوازنده ها در خوانش نشانه های ظریف احساسی در صحبت ها عملکرد بهتری دارند. با برخورداری از این ویژگی آن ها می توانند روابط بی دردسرتر و عاطفی تری داشته باشند. به علاوه، آموختن موسیقی می تواند به کودکانی کمک کند که دچار مشکل درک عاطفی مثل اوتیسم هستند.

6- کاهش سرعت روند پیری مغز

طبق تحقیقات، تأثیرات موسیقی در پردازش کلام و حافظه تا سنین کهنسالی به قوت خود باقی می ماند، حتی اگر بعد از دوران کودکی آموختن ساز را رها کرده باشید. طی تحقیقی در سال 2015 در کانادا معلوم شد افراد سالخورده ای که در دوران جوانی نواختن ساز را یاد گرفته بودند در مقایسه با کسانی که آموزش ندیده بودند، سرعت تشخیص کلام در آن ها به میزان 20 درصد بیشتر بود. در تحقیق دیگری افراد سالخورده ای که به مدت 10 سال آموزش موسیقی دیده بودند در مقایسه با گروه دیگر که هرگز آموزشی ندیده بودند، اطلاعات حسی بیشتری مثل داده های شنیداری، تصویری و لامسه ای را به خاطر می سپردند.

7- تقویت مهارت های ریاضی و علمی

مفاهیم مختلف موسیقی یعنی نوت ها، آکوردها، اوکتاوها، ریتم و متر، همگی از نقطه نظر ریاضی قابل درک هستند. تحقیقات نشان می دهد میان نواختن موسیقی و رشد مهارت های ریاضی ارتباط وجود دارد. طی پژوهشی مشاهده شد خردسالانی که نواختن کیبورد را یاد می گرفتند در تست استدلال فضایی-گذرا عملکرد بهتری داشتند. استدلال فضایی-گذرا به توانایی تجسم ذهنی اشکال فضایی و درک چگونگی جاسازی آن ها در یکدیگر گفته می شود. پژوهشگران معتقدند که تقویت استدلال فضایی-گذرا موجب بهبود عملکرد در علم و ریاضیات می شود.

8- بهبود مهارت های حرکتی

نواختن ساز نیازمند هماهنگی دست ها، چشم ها و گوش ها است. کسانی که در سنین کم نوازندگی را شروع می کنند، تقویت مهارت های حرکتی موسیقایی آن ها در بخش های دیگر زندگی شان هم تأثیر گذار خواهد بود. طی تحقیقی در کانادا مشاهده شد کودکانی که پیش از 7 سالگی شروع به آموختن موسیقی کرده بودند در مقایسه با کودکانی که نواختن ساز را دیرتر شروع کرده بودند، عملکرد بهتری در انجام یک مهارت حرکتی غیر موسیقایی داشتند. این عملکرد بهتر در اسکن مغزی آن ها هم مشاهده شد، به طوری که اسکن ها حاکی از قوی تر بودن ارتباطات عصبی در نواحی حرکتی ای بود که به تجسم کردن و انجام حرکات فیزیکی کمک می کنند.

نواختن ساز نیازمند هماهنگی دست ها، چشم ها و گوش ها است

9- تقویت سلامت روانی

طبق تحقیقات نوازندگان در مقایسه با دیگران کمتر مستعد پرخاشگری، افسردگی و خشم هستند. از قرار معلوم موسیقی به آن ها کمک می کند کنترل عاطفی و تمرکز بیشتری داشته باشند. طی تحقیقی بر روی اسکن مغزی افراد 6 تا 18 ساله مشاهده شد مغز کسانی که ساز می زدند عملکرد بهتری در تنظیم احساسات و سطح اضطراب و توانایی تمرکز داشت. در پژوهش دیگری معلوم شد نواختن موسیقی به کاهش اضطراب هم کمک می کند. به عبارت دیگر، علائم فیزیکی و روانی ناشی از اضطراب مثل زخم معده، سردرد، فشار خون بالا و ضعف سیستم ایمنی بدن، در نوازندگان کمتر دیده می شود.

10- افزایش خودباوری

مزایای روانی ناشی از آموختن موسیقی (و شاید همنوازی با دیگران) موجب خودباوری بیشتر فرد می شود. طی پژوهشی مشاهده شد کودکانی که به مدت 3 سال هر هفته به کلاس پیانو می رفتند در مقایسه با کودکانی که آموزش موسیقی نمی دیدند، از خودباوری بیشتری برخوردار بودند. در پژوهش دیگری، کودکانی که در مدرسه در گروه اجرای موسیقی شرکت داشتند کمتر احساس بیگانگی و بیشتر احساس موفقیت می کردند.

منبع : rooziato.com

مجموعه: هنر و هنرمند

ساز‌های مورد استفاده در موسیقی ارف

همه چیز درباره موسیقی ارف

اُرف چیست؟

اُرف در واقع نام ((کارل اُرف)) دانشمند و موسیقیدان آلمانی است که سیستم آموزشی خیلی کارآمدی برای آموزش موسیقی به کودکان تهیه کرد و کلاسهای موسیقی کودکان در اصطلاح ((اُرف)) نامیده می شود. امروزه در ایران به همه کلاسهای موسیقی کودک (حتی کلاسهایی که از سیستم ارف نیز تبعیت نمی کند) ارف می گویند.

موسیقی ارف

سن مناسب برای آغاز موسیقی چه سنی است؟

محققان دانشگاه برکلی اعتقاد دارند سن مناسب برای آغاز موسیقی 2 سال تا 3/5 سال بوده و سن آغاز نواختن سازهای ابتدایی از 3/5 سال تا 5 سال بوده و سن آغاز نواختن سازهای جدی از 5 سال به بالا می باشد. کلاسهای گروه سنی 2 تا 3/5 سال اغلب تنها جنبه آشنایی با موسیقی دارد و جنبه آموزشی ندارد. حتی خیلی از دانشمندان اعتقاد دارند که آشنایی کودک با موسیقی از دوران بارداری مادر هم می تواند شروع شود.

ساز‌های مورد استفاده در موسیقی ارف چیست؟

شایع ترین سازهای مورد استفاده در موسیقی ارف عبارتند از: زایلافون، متالافون، فلوت ریکوردر، آواز، خاشخاشک، طبلک‌ها، ویبرافون، درامز، پیانو، طبل، مثلث، تامبورین، کاستانت، ماراکا، چلستا، گلوکن اشپیل، ملودیکا، دایره زنگی و…

اهداف دوره های ارف

اهداف دوره های ارف

به وجود آوردن فضایی دوست داشتنی برای کودکان

چنانچه بخواهیم تا کودکان آمادگی بهتری برای آموزش داشته باشند باید ابتدا جوی صمیمی و دوست داشتنی را برای آن ها به وجود آوریم.

چنانچه قرار باشد کودک با زور یا بدون علاقه وارد کلاس موسیقی شود پس دیگر تفاوت موسیقی با دیگر مقوله ها چیست؟

کلاس موسیقی کودکان آموزشگاه موسیقی

موسیقی تماما حس است و برای آموزش آن به کودکان هم باید تا از همان آغاز زمینه این فضایی احساسی را برای آن ها به وجود آوریم تا در آینده بتوانند این مقوله را به درستی درک کنند و منتقل کنند.

به وجود آوردن این فضا در دوره های موسیقی ارف نکته ای اساسی و مهم است که اساتید موسیقی کودک باید از همان آغاز و در بین کلاس ها این مسئله را در نظر داشته باشند.

منتقل کردن مفاهیم اساسی موسیقی به شکلی جذاب

همه ی موضوعات موسیقی در این کلاس ها طوری طراحی شده تا به جز آموزش آن به کودک در شکلی متفاوت به کودک منتقل شود که هم برای آن ها جذاب باشد و هم خوب در ذهن آن ها بماند.

استفاده از مسائل یا مواردی که برای کودکان جذاب است می توانند خیلی به پیشرفت آموزش کمک کند.

آموزش اصطلاحات موسیقی در قالب بازی

بازی یکی از بهترین شکل هایی است که می توان در میان آن آموزش های مخصوص را به کودکان داد.

بازی دائما برای کودکان جذاب است و در کودک در قالب بازی همگی نقش های اجتماعی ، احساسات ، مفاهیم و دیگر مقوله ها را آساتر و بهتر یاد می گرد به همین علت می توان از بازی های موسیقایی که کم هم نیستند برای آموزش موسیقی درست به کودکان استفاده کرد.

موسیقی اُرف را بهتر بشناسیم

به وجود آوردن انگیزه و روحیه در کودک برای آموزش موسیقی

هر چقدر که کودکان با شوق و انگیزه بالاتری وارد کلاس های موسیقی شوند به همان اندازه هم آموزش ها ماندنی تر و موثرتر خواهد بود. ضمن این که چنانچه مورد انگیزه در کودکان درست تحلیل و انجام شود بعدا شاهد سرخوردگی یا بی میلی به موسیقی در کودک نخواهیم بود.

درک ریتم در قالب بازی

ریتم از موارد اساسی در موسیقی است که اتفاقا در بازی های گوناگون گروهی درک آن برای کودکان خیلی آسان تر خواهد بود کاری که در کلاس های موسیقی بزرگسالان شاید کمی دشوارتر تر باشد را اینجا با بعضی بازی های آسان می توان به کودک یاد داد.

آموزش نوازندگی روی سازهای ابتدایی

در آخر در دوره های موسیقی ارف کودکان آموزش نوازندگی ساز بلز را هم یاد می گیرند.

در این ساز نت های موسیقی به شکلی جذاب تر و با ضربه روی تیغه های مخصوصی به صدا در می آید که برای کودکان جذاب تر است انواع دیگر صدا هاست و در آموزش نت های آن نیز از رنگ ها و نیز از حروف انگلیسی استفاده می شود تا کودکان آموزش نوازندگی را به شکلی آسان تر و بهتر یاد بگیرند. بعد از آن هم کودکان نوازندگی ساز فلوت ریکوردر را خواهند داشت.

نوازندگی ساز های بادی هم برای کودکان خیلی جذاب است ضمن این که آموزش اولیه این ساز هم بسیار سخت نیست و کودکان به آسانی می توانند آموزش های اولیه نوازندگی را روی این ساز به آسانی یاد بگیرند.

آشنایی با ساز های مختلف و انتخاب ساز تخصصی

در انتها می رسیم به قسمت انتخاب ساز که در این دوره ها نیز در بین کلاس ها و هم در پایان دوره سازهای گوناگون به کودک معرفی می شود و حتی امکان شنیدن صدای آن از نزدیک و یا حتی تست ساز برای کودک فراهم است تا بعد از پایان دوره فرد آسان تر بتواند به انتخاب ساز تخصصی بپردازد.

فواید روش ارف در موسیقی کودکان

فواید روش ارف در موسیقی کودکان

کمترین زمان لازم برای دوره موسیقی کودک یک سال و نیم می باشد. لازم به گفتن است که این زمان باتوجه به عوامل گوناگون (مخصوصا سن کودک و صلاح دید گفتنی است این کلاس ها دستاوردهای با ارزشی دارند که هرچند شاید مستقیما به موسیقی مربوط نباشد اما بی‌ تردید اثر زیادی در یادگیری موسیقی و پیشرفت زندگی افراد خواهد داشت. بعضی از این تاثیرات عبارتند از:

- کاهش وابستگی کودک به مادر زمان حضور در کلاس

- تقویت ارتباطات اجتماعی

- توانایی و مهارت انجام کارهای گروهی

- بالابردن شادی و نشاط 

- بالابردن مهارت های شنوایی، حافظه و یادگیری

- بالابردن تمرکز و هماهنگی دو نیم کره مغز

- افزایش اعتماد به نفس

- استعدادیابی

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر

مجموعه: روانشناسی کودکان

اگر شما تصمیم دارید که فرزندتان نواختن یک ساز را یاد بگیرد، نیازی نیست که تا 8-7 سالگی او صبر کنید و آنگاه او را به کلاس بفرستید؛ مغز کودکان همیشه آماده دریافت اطلاعات جدید است.

ابتدای امر سؤالی را که در ذهن بسیاری از شماست مطرح می‌کنیم.

در سال‌های اخیر پژوهشگران ثابت کرده‌اند که موسیقی نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارد ولی آیا این قدرت را نیز دارد که بر ذهن انسان‌ها اثر بگذارد؟

تجربه ثابت کرده که موسیقی می‌تواند تمام وجود یک فرد را به تلاطم درآورد. برخی از موسیقی‌ها به شما آرامش می‌بخشند و برخی شما را عصبی و تهاجمی می‌کنند. به‌نظر شما، موسیقی چگونه می‌تواند این اثر را بر درون بگذارد؟

در دنیای امروز، از موسیقی برای تاثیر‌گذاری بر امور مختلف استفاده می‌شود؛ به‌طور مثال موسیقی در زمینه پزشکی به‌عنوان نوعی درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه موسیقی در تسریع امر شفابخشی، کاهش فشار خون، درمان کودکان بیش‌فعال، بیماری‌های روحی، افسردگی به‌ویژه افسردگی پس از زایمان، کاهش اضطراب و استرس، درمان بی‌خوابی، رشد بهتر نوزادان نارس و... به کار برده می‌شود.

جولیوس پرتنوی، پژوهشگر مطرح موسیقی طی تحقیقات زیادی دریافت که موسیقی قادر است بر سرعت سوخت‌و‌ساز بدن، کاهش یا افزایش فشار خون، سطح انرژی بدن، سیستم گوارشی و... (بسته به نوع موسیقی‌ای که پخش می‌شود) اثر مثبت یا منفی بگذارد. مثلا موسیقی‌های ملایم مانند موسیقی کلاسیک اثربخشی بهتری روی بدن دارند و باعث افزایش آندروفین در بدن می‌شوند. همچنین 30‌دقیقه گوش‌دادن به موسیقی‌ اثری معادل یک دوز قرص والیوم دارد.

بد نیست بدانید که با گوش‌دادن به موسیقی، هر دو نیمکره مغز (نیمکره‌های چپ و راست) درگیر فعالیت‌های ذهنی می‌شوند. البته منظور ما از موسیقی فقط خواندن شعر نیست بلکه ساز زدن، ملودی، تُن، انواع صدا‌ها، آکورد و ریتم را نیز شامل می‌شود.

تاثیر موسیقی بر افزایش حافظه و تمرکز

موسیقی از طریق تحریک فرد برای دقت بیشتر نسبت به نوع صدا‌، ریتم، ملودی، آهنگ، جهت صدا و... در افزایش حافظه و تمرکز مؤثر است؛ به همین دلیل، اغلب دانش‌آموزانی که به نوعی با موسیقی در ارتباط هستند در مدرسه و دانشگاه موفق‌تر هستند.

امروزه ثابت شده که حافظه می‌تواند از طریق موسیقی تقویت شود و افرادی که از کودکی در معرض آموزش و بازی‌های موسیقایی بوده‌اند‌، حافظه بسیار بهتری دارند. ریتم، ملودی، هارمونی و... جزو عواملی هستند که موجب تقویت حافظه می‌شوند. در آزمایشی که در دانشگاه هنگ‌کنگ‌ انجام شد، 45‌نوازنده ارکستر بین سنین 6 تا 15‌سال از لحاظ قدرت حافظه و به‌خاطر‌سپردن کلمات، مورد بررسی قرار گرفتند.

پژوهشگران دریافتند که کودکان نوازنده نسبت به هم‌سن‌و‌‌سالان غیرنوازنده خود به‌مراتب کلمات بیشتری را حفظ می‌کنند. پس از یک‌سال آزمایش دیگری از این گروه گرفته و مشخص شد که حافظه کودکانی که هنوز نوازنده ارکستر هستند نسبت به سال گذشته توانمند‌تر شده‌، درحالی‌که حافظه کسانی که از ارکستر جدا شده‌اند‌، در همان سطح باقی مانده است. همچنین موسیقی کمک به درک و انتقال بهتر مفاهیم به افراد می‌کند که از ارکان مهم موفقیت در زندگی است.

برخی از مناطق مغز که در هنگام گوش‌کردن به موسیقی یا بازی‌های موسیقایی، فعال می‌شوند در 2 گروه:

1-کسانی که با موسیقی به‌صورت حرفه‌ای - چه نواختن و چه شنیدن- در ارتباطند

2- افرادی که با موسیقی آشنایی ندارند در جدول زیر مشخص است.

اما متأسفانه برخی موسیقی‌ها به‌طور عکس عمل کرده و حتی باعث بیماری می‌شوند. استفاده از موسیقی‌های نامناسب همانند وارد‌کردن زهر به بدن است. دانشمندان در این زمینه، آزمایشی را روی تعدادی از گیاهان انجام دادند. تعدادی گیاه از یک نوع و در شرایط آب‌و‌هوایی یکسان، به 2 گروه تقسیم شدند. برای گروهی از آنها، موسیقی راک را با صدای بلند پخش کردند و دیدند که پس از مدتی گیاهان پژمردند و تعدادی نیز خشک شدند و برای گیاهان گروه دوم، موسیقی کلاسیک ملایم پخش کردند و شاهد رشد سریع‌تر آنها بودند.

موسیقی، عنصر بسیار قدرتمندی است که همانند یک داروی شفابخش عمل می‌کند و حتی ممکن است شما به آن معتاد نیز بشوید. دیوید تیم، نویسنده کتاب «راز تاثیر‌گذاری موسیقی» در مقدمه کتاب خود می‌نویسد: موسیقی بیش از یک زبان است. در واقع موسیقی رب‌النوع زبان‌هاست.

در واقع موسیقی در میان تمام هنر‌ها منحصر به فرد است زیرا به‌طور قدرتمندانه‌ای روی سطح هوشیاری افراد اثر می‌گذارد. اگر شما به شیوه‌‌ای صحیح موسیقی را وارد زندگی خود کنید، می‌توانید تا سالیان سال از اثرات مثبت آن روی خود و فرزندانتان بهره گیرید اما فراموش نکنید، به همان اندازه که موسیقی می‌تواند تاثیرات خوب بگذارد‌، قادر است زیان‌بخش نیز باشد.

چه می‌توان کرد؟

والدین و مربیان می‌توانند از همان دوران کودکی علاقه به موسیقی را در کودک ایجاد کنند. برای این کار چند مورد پیشنهاد می‌شود.

1 - موسیقی برای نوزاد

برای کودکتان منتخبی از سبک‌های مختلف موسیقی را پخش کنید و اگر‌ سازی‌ می‌نوازید، اجازه دهید در بخشی از زمان تمرینتان، او نیز نزدیک شما باشد. البته مراقب باشید که شدت صدا، متوسط باشد زیرا صدا‌های بلند به شنوایی کودک آسیب می‌رساند.

2 – خواندن برای نوزاد

این مهم نیست که شما چقدر در خواندن تبحر دارید؛ شنیدن صدای شما باعث می‌شود که کودکتان بهتر با کلمات و زبان مادری خود آشنا شود. نوزادان، عاشق ریتم و ملودی هستند. آنها توانایی این را دارند که یک ملودی خاص را از بین چند ملودی که می‌شنوند، تشخیص دهند.

3 – خواندن با کودک

هنگامی که بچه‌ها بزرگ می‌شوند، از آوازخواندن لذت بیشتری می‌برند. کنار هم قرار دادن کلمات یک آهنگ در حقیقت به مغز کودک کمک می‌کند تا سریع‌تر یاد بگیرد و برای مدت طولانی‌تری آن را در خود جا دهد (تقویت حافظه)؛. به همین دلیل‌، اکثر ما آهنگ‌هایی را که در کودکی شنیده یا خوانده‌ایم به خاطر داریم حتی اگر سال‌ها از خواندن یا شنیدن آنها گذشته باشد.

4 - یادگیری موسیقی(ساز - آواز)

اگر شما تصمیم دارید که فرزندتان نواختن یک ساز را یاد بگیرد، نیازی نیست که تا 8-7 سالگی او صبر کنید و آنگاه او را به کلاس بفرستید؛ مغز کودکان همیشه آماده دریافت اطلاعات جدید است. آنها آمادگی یادگیری موسیقی از سنین کم را دارند. بسیاری از کودکان 4 یا 5 ساله، عاشق ساختن یک آهنگ، خواندن و نواختن ساز‌های ساده هستند و شروع این کار در زمانی که آنها سن چندانی ندارند، کمک می‌کند تا موسیقی به جزء لاینفک زندگی آنها در تمام عمر بدل شود.

موسیقی به‌عنوان یک بخش مهم از زندگی کمک می‌کند تا مهارت‌های خلاقانه و گروهی در فرزندتان پرورش یابد و در آینده‌ای نزدیک، او به فردی کامل از نظر اعتماد به نفس، اراده، اجتماعی بودن و... تبدیل شود.

مجموعه: هنر و هنرمند

الفبای موسیقی نت نام دارد.

نُت یا نوت، در موسیقی به دو معنی بکار می‌رود: یکی به معنی واحد صدائی با فرکانس ثابت که نامی بر آن گذاشته شده، که در متون کهن فارسی به آن نغمه می‌گویند. دیگری به معنی نمایش یا نشانه نوشتاری هر یک از این صداها. در معنی اول نت‌ها هفت نام برای نوشتن اصوات موسیقایی هستند.

در ایران به پیروی از فرانسه و ایتالیا نت‌ها به این صورت نام‌گذاری می‌شوند: دو - ر - می - فا - سل - لا - سی (do, re, mi, fa, sol, la, si). روش‌های نام‌گذاری دیگر نیز وجود دارد که نت‌ها را با اصطلاحات «A, B, C, D, E, F, G» عنوان می‌کنند.

در این روش A همان نت «لا» (la) است.این نام‌ها بیانگر نواک اصوات است. در معنی دوم، برای مکتوب کردن اصوات موسیقی، این صداها را طبق قواعد خاصی بین یا روی پنچ خط افقی می‌نویسند که به نام خطوط حامل شناخته می‌شوند. خطوط حامل از پایین به بالا شمرده می‌شوند، به این معنی که نتی که روی خط پایین‌تر نوشته شود، صدایی بم‌تر از نتی دارد که بر روی خط بالاتر نوشته شده‌است. به این ترتیب نام نت از روی جائی‌که روی خط‌های حامل قراردارد مشخص می‌شود. دیگر مشخصات نت مانند طول آن (مدت زمان امتداد یافتن آن صدا) و غیره را نیز با شکل‌های قراردادی که برای نت طرح شده نمایش می‌دهند. نت‌های متوالی را از چپ به راست می‌نویسند.

دانشی که به قواعد نوشتن نت‌های موسیقی و مقولات مرتبط با آن می‌پردازد، تئوری موسیقی نام دارد.در شکل روبه‌رو توالی نت‌ها نشان داده شده‌است. این نت‌های مختلف که به شکل دایره‌های کوچکی (بعد کلید سل ) رسم شده‌اند. به این دلیل که نت‌ها در اینجا به شکل دایره‌های کوچک هستند، پس طبق قرار داد هر کدام از آنها دارای زمانی معدل 4 ضرب است. در اصطلاح موسیقی، هر نتی که به شکل دایره‌ای کوچک باشد گرد نام دارد. نت‌ها در این تصویر به ترتیب از چپ به راست روی پنج خط حامل نوشته شده‌اند که به همین صورت نیز (از چپ به راست) خوانده می‌شوند.

مجموعه: روانشناسی کودکان

کودکان 1 تا 3 سال چیزهای زیادی از گوش کردن به موسیقی می آموزند

 موسیقی در دنیای کودکان درست مثل دنیای بزرگترها اهمیت کلیدی دارد. لالایی شبانه شما در گوش فرزندتان آن قدر او را سر شوق می آورد که حتی اگر بارها و بارها هم تکرار شود از شنیدنش دلزده نمی شود. اهمیت موسیقی در دنیای کودکان بیش از چیزی است که تصور می کنید.

موسیقی مناسب کودکان 1 تا 3 سال
کودکان 1 تا 3 سال چیزهای زیادی از گوش کردن به موسیقی می آموزند. شنیدن موسیقی علاوه بر اینکه برای کودکان سرگرم کننده است باعث تشویق آنها به حرکت و جنب و جوش می شود که این کار برای کودکان 1 تا 3 سال که عضلات شان در حال رشد است خیلی تاثیرگذار و حیاتی است.

بچه ها در خلال حرکت چیزهای جدیدی می آموزند و اگر موسیقی بتواند به حرکت و جنب و جوش آنها کمک کند باید از آن موسیقی بسیار متشکر باشید. وقتی در خلال شنیدن موسیقی، کودک به بازی می پردازد متوجه می شوید او کمتر صحبت می کند و بیشتر به جنب و جوش و حرکت مشغول است تا اینکه با کسی صحبت کند. خوب است بدانید هر چقدر فرزندتان در این سنین جنب و جوش بیشتری داشته باشد مهارت های حرکتی او بیشتر تقویت می شود.

فرزندتان را آزاد بگذارید
اجازه بدهید هر موزیکی که فرزندتان دوست دارد گوش کند، برای این کار می توانید مجموعه ای از موزیک های شاد و ترانه های کودکانه تهیه کنید و از فرزندتان بخواهید هر کدام را که دوست دارد انتخاب کند. با این کار هم فهرستی از موزیک های خوب را در اختیار او گذاشته اید و هم به او قدرت انتخاب داده اید. خوشبختانه موزیک ها و ترانه هایی وجود دارد که مختص کودکان است و با تهیه آنها می توانید نشاط و هیجان بیشتری را وارد دنیای فرزندتان کنید.

 استفاده از موزیک باید با توجه به شرایط کودک در نظر گرفته شود

 
موزیک خواب
استفاده از موزیک باید با توجه به شرایط کودک در نظر گرفته شود. برای مثال در هنگام خواب فرزندتان از موزیک هایی آرام و ملایم استفاده کنید تا در خواب کودک اختلالی ایجاد نشود. استفاده از موزیک آرام و ملایم باعث خواب بهتر فرزندتان شده و بالطبع روز بعد را با نشاط بیشتری بیدار خواهد شد اما در هنگام بازی و فعالیت های بدنی او به شانس انتخاب موزیک های تند را بدهید. گوش کردن به موزیک های شاد و کمی تند باعث حرکت و جنب و جوش بیشتری می شود و به فرزندتان انرژی و نشاط خواهد داد.

موزیک بیدارباش
فرزند شما گاه برای بیدار شدن صبحگاهی کمی بهانه گیری می کند. برای اصلاح این وضعیت، در هنگام صبح از موزیک های کلاسیک استفاده کنید. شنیدن صدای پیانو یا موزیک های شاد باعث می شود فرزندتان صبح را با شادی و روحیه ای خوب آغاز کند.

بچه هایی که کلام برای شان مهم است
هر چقدر کودک سنش بالاتر برود تمایل به شنیدن موزیک هایی پیدا می کند که در آن کلام وجود دارد. او هم مانند افراد بزرگسال به دنبال کلمات و عباراتی در متن موزیک می گردد که با احساسات او هماهنگ باشد.  

  موسیقی بهترین ابزار برای سرگرم نگه داشتن فرزندتان است

 
مراقب باشید
نمی توان گفت تمامی موزیک ها برای کودکان مفید و کاربردی است. شنیدن مکرر یکسری موزیک های ناهنجار باعث اختلال در ساختار مغز شده و در آرامش فرزندتان تاثیر معکوسی بر جای می گذارد.

با فرزندتان هم آوا شوید
گاهی اوقات شرایطی پیش می آید که در خانه تنها هستید و به خاطر دلایلی نمی توانید فرزندتان را به بیرون ببرید. در این شرایط موسیقی بهترین ابزار برای سرگرم نگه داشتن فرزندتان است. برای شاد نگه داشتن فرزندتان فهرستی از موزیک هایی که او دوست دارد را تهیه کنید و در خانه یا هنگامی که در حال رانندگی هستید با یکدیگر متن ترانه ها را بخوانید و لحظات شادی را برای خودتان ایجاد کنید.

مجله آهنگ ایده آل

مجموعه: روانشناسی کودکان

بهترین سن برای شروع موسیقی

 

بهترین ساز برای شروع موسیقی:
نوع ساز به هیچ وجه مهم نیست، نباید انتظار داشته باشید که فرزند شما همانند فلان موسیقی دان مهارت ساز زدن پیدا کرده و الگوهای قدیمی را دنبال کند. مهم آن است که فرزند شما بتواند با ساز انتخابی ارتباط برقرار کند و بتواند نوآوری های جدیدی در نواختن یا استفاده از ساز داشته باشد، موفقیت یعنی همین.

امروزه اغلب کودکان با سازهایی مانند ویلن، ریکوردر و یا پیانو در شاخه غربی و با سازهایی چون سه تار و سنتور در شاخه ایرانی کار را آغاز می کنند. اما نکته مهم آن است که بتوان در مدت فراگیری، تشخیص داد که آیا کودک با ساز خود ارتباط لازم را برقرار کرده یا خیر؟ اگر کودک شما بی صبرانه منتظر فرا رسیدن زمان کلاس خود می شود و یا اغلب با ساز خود خلوت می کند شک نکنید که انتخاب درستی انجام داده اید.

سن شروع نواختن سازهای ابتدایی از 3/5 سال تا 5 سال است

بهترین سن شروع موسیقی:
محققان دانشگاه برکلی معتقدند سن مناسب برای شروع موسیقی 2 سال تا 3/5 سال بوده و سن شروع نواختن سازهای ابتدایی از 3/5 سال تا 5 سال بوده و سن شروع نواختن سازهای جدی از 5 سال به بالا می باشد. کلاسهای گروه سنی 2 تا 3/5 سال معمولاً فقط جنبه آشنایی با موسیقی دارد و جنبه آموزشی نداد. حتی بسیاری از دانشمندان معتقدند که آشنایی کودک با موسیقی از دوران بارداری مادر نیز می تواند آغاز گردد.

فواید موسیقی روی کودکان:
- موسیقی فواید متعددی دارد که یک از آنها نوازندگی است.
- تاثیر در روابط اجتماعی کودک
- ایجاد حس اعتماد به نفس
- بهبود عملکردهای ذهنی
- گسترش روابط مغزی
- خلاقیت

بهترین سن یادگیری انواع موسیقی:
پیانو:
بهترین سن برای شروع یادگیری پیانو، سن چهار یا پنج سالگی است.

گیتار بیس:
مهم‌ترین مسئله‌ی تاثیرگذار بر سن شروع یادگیری نوازندگی در مورد گیتار بیس اندازه‌ی آن است. اندازه‌ی یک گیتار بیس استاندارد تقریبا 90 سانتی‌متر است. البته برخی سازنده‌ها گیتار بیس کوچک‌تر برای هنرجویان کم‌سن با جثه‌ی کوچک تولید می‌کنند. اندازه‌ی این گیتارها تقریبا سه چهارم اندازه‌ی استاندارد آن است. بعد از سایز گیتار بیس، نکته مهم قدرت انگشتان هنرجو است. انگشتان نوازنده باید قدرت فیزیکی کافی برای نواختن گیتار بیس را داشته باشد. به همین دلیل روی هم رفته سن پیشنهادی برای شروع نوازندگی گیتار بیس سن 8 یا 9 سالگی است. این در حالی است که سن مناسب برای یادگیری گیتار 6 یا 7 سالگی است.

دلیل این تفاوت در اندازه‌ی بزرگتر و سیم‌های سنگین‌تر گیتار بیس نسبت به گیتار است. البته این یک قانون کلی است و حتما استثنائاتی دارد؛ مثلا کودک 9 ساله با جثه‌ی کوچک نمی‌تواند نوازندگی گیتار بیس را شروع کند. این در حالی است که کودک 7 ساله که قد بلندی دارد می‌تواند.

گیتار:
سن مناسب برای شروع یادگیری گیتار، سن 6 سالگی است. مهمترین فاکتور در مورد گیتار توانایی دست هنرجو است. البته این یک قانون کلی است ممکن است کودک 5 ساله از نظر فیزیکی توانایی نوازندگی گیتار را داشته باشد این در حالی است که کودک 7 ساله با جثه‌ی کوچک ناتوان است.

درامز:
در مورد درامز نمی‌توان مشخصا عددی را به عنوان سن مناسب برای شروع تعیین کرد. در حالت کلی سن 7 سالگی سن مناسبی برای شروع یادگیری درامز است. در واقع فارغ از سن کودک فاکتورهای دیگری هستند که تعیین می‌کنند آیا یک کودک شرایط شروع نوازندگی درامز را دارد یا خیر. اولین و مهم‌ترین فاکتور توانایی دست کودک است، آیا دستان کودک شما به اندازه‌ای قوی است که از چوب درامز استفاده کند. فاکتور مهم بعدی بلوغ هنرجو است.

خوانندگی:
گاهی والدین به دلیل علاقه‌ی فرزندشان به خواندن، به فکر شروع آموزش خوانندگی برای فرزندشان می‌افتند. گاهی پدر و مادرها قصد ثبت‌نام فرزند 3یا 4 ساله‌شان در دوره‌های آموزش خوانندگی دارند. اما باید بدانید در چنین سنی آموزش خوانندگی به فرزند، موفق نخواهد بود. شروع یادگیری خوانندگی باید بعد از سن بلوغ فرزند باشد. کیفیت صدای انسان به مرور زمان و با گذر عمر بهتر می‌شود به همین دلیل است که خوانندگی دسن و سال مناسب‌تر است.

 سن مناسب برای شروع نوازندگی فلوت سن 7 یا 8 سال است

 
فلوت:
بسیاری از والدین تمایل به ثبت نام فرزند سه یا چهار ساله‌شان در دوره‌های آموزشی نوازندگی فلوت دارند. شروع یادگیری موسیقی در سنین پایین خیلی خوب است اما باید از نظر فیزیکی و ذهنی، فرزند آمادگی لازم را داشته باشد. اولین فاکتور در نوازندگی فلوت این است که آیا دستان کودک به اندازه‌ی کافی بزرگ است که قادر به نوازندگی چندین کلید روی فلوت باشد. همچنین به عنوان یک ساز بادی، حجم ریه‌ی کودک هم فاکتور تعیین‌کننده‌ای است. از این رو سن مناسب برای شروع نوازندگی سن 7 یا 8 سال است.

کلارینت:
به دلیل تعدد کلیدهای ساز کلارینت حداقل سن مناسب برای نوازندگی آن، سن 7 سالگی است.

ویولن:
برای اینکه کودک آمادگی شروع یادگیری ویولن را داشته باشد باید از نظر فیزیکی، روحی و ذهنی آماده باشد. سن مناسب برای شروع نوازندگی ویولن چهار سالگی است. سازندگان ویولن مدل‌هایی در اندازه‌ی کوچک، مناسب برای کودکان طراحی و تولید کرده‌اند.

ویولا:
ویولا نسبت به ویولن بزرگتر است و صدای بمتر و عمیق‌تری دارد. سن پیشنهادی برای شروع یادگیری ویولا سن 5 یا 6 سالگی است البته کودک باید از نظر قدرت دست در وضعیت قابل قبولی باشد تا آمادگی لازم برای شروع آموزش را داشته باشد.

ویولن‌سل:
اکثر معلمان سن 6 یا 7 سالگی را سن مناسب برای شروع نوازندگی ویولن‌سل می‌دانند.

ترومپت:
سن مناسب برای شروع یادگیری ترومپت سن 8 سالگی است. در بسیاری از مدارس شروع آموزش از کلاس سوم یا چهارم می‌باشد.

ترومبون:
سن مناسب برای شروع یادگیری ترومبون سن 8 تا 10 سالگی است. البته بیشتر دانش‌آموزان در سال اول یا سوم دوره‌ی متوسطه نوازندگی ترومبون را شروع می‌کنند.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته

 barbadpiano.com

مجموعه: برای زندگی بهتر

موسیقی می‌تواند منبعی از لذت و خوشنودی باشد

گوش دادن به موسیقی می‌تواند سرگرم کننده باشد، اما آیا ممکن است شما را سالم‌تر کند؟ موسیقی می‌تواند منبعی از لذت و خوشنودی باشد، اما تحقیقات نشان می‌دهد فواید روانشناسی دیگری نیز دارد. این باور که موسیقی می‌تواند روی افکار، احساسات و رفتارهای شما اثر بگذارد، چندان عجیب نیست.

اگر تجربه‌ی این را داشته باشید که با گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌تان احساس انرژی و انگیزه کنید یا با شنیدن یک قطعه‌ی احساس برانگیز اشک‌های‌تان جاری شود، پس به خوبی می‌توانید قدرت تاثیر موسیقی بر خلق و خو و روحیه را درک کنید.

اما تاثیرات روانشناسانه‌ی موسیقی می‌تواند خیلی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید، قدرتمند و گسترده باشد. موسیقی درمانی، مداخله‌ی درمانی است که گاهی برای بهبود سلامت روحی، کمک به بیمار در غلبه بر استرس و افزایش سلامت عمومی به کار می‌رود. حتی برخی از افراد عقیده دارند ذائقه‌ی موسیقایی شما می‌تواند ارائه دهنده‌ی نگرشی در مورد جنبه‌های گوناگون شخصیتی شما باشد.

موسیقی می‌تواند ذهن را آرام کرده، به بدن انرژی بدهد و حتی به مدیریت بهتر درد کمک کند.

سایر فواید بالقوه‌ی گوش دادن به موسیقی چیست؟

1. بهبود عملکرد ادراک و شناخت 

تحقیقات نشان می‌دهد پخش موسیقی به عنوان زمینه، هنگامی که فرد در حال انجام فعالیت دیگری است و روی آن تمرکز کرده می‌تواند عملکرد او را در کارهایی که نیاز به درک و شناحت دارد بالا ببرد. مطالعه‌ای دریافت موسیقی با ریتم تند منجر به افزایش سرعت در کار و پردازش شده و موسیقی با ریتم تند و ریتم ملایم هم می‌تواند حافظه را تقویت کند.

بهتر است این بار اگر قصد انجام کاری را داشتید، موسیقی زمینه پخش کنید تا عملکرد ذهنی‌تان بهتر شود. البته توصیه می‌کنیم سراغ تِرک‌های بدون کلام بروید تا تمرکزتان با شعر و کلام بهم نریزد.

2. کاهش استرس 

سالهای سال است که گفته می‌شود موسیقی می‌تواند به کاهش و مدیریت استرس کمک کند. گوش دادن به موسیقی ملایم و آرامشبخش می‌تواند روشی موثر در غلبه بر استرس باشد و این چیزی است که علم هم آن را ثابت کرده. در مطالعه‌ای که در سال 2013 انجام شد، افراد شرکت کننده قبل از اینکه در معرض استرس قرار بگیرند، در یکی از شرایط مشخص شده بودند و سپس از آنها تست استرس روانی اجتماعی گرفته شد. برخی از افراد به یک موسیقی ریلکس کننده گوش داده بودند، برخی دیگر به صدای امواج کوچک آب و بقیه نیز هیچ محرک شنوایی دریافت نکرده بودند. نتایج نشان داد گوش دادن به موسیقی روی واکنش انسان به استرس، مخصوصا روی سیستم عصبی خودکار تاثیر دارد. افرادی که به موسیقی آرامشبخش گوش داده بودند، بعد از قرار گرفتن در معرض استرس، سریع‌تر توانسته بودند شرایط روحی خود را بازیابی کنند.

3. کاهش اشتها 

یکی از شگفت انگیزترین اثرات روانی موسیقی این است که می‌تواند ابزاری مفید در کاهش وزن باشد. اگر سعی دارید از وزن خود کم کنید، گوش دادن به موسیقی و همزمان کم کردن نور محیط می‌تواند به شما در رسیدن به هدف‌تان کمک کند. طبق مطالعات انجام شده، افرادی که در رستوران‌هایی با نور سبک که در آنجا موسیقی لایت پخش می‌شود غذا می‌خوردند نسبت به آنهایی که در سایر رستوران‌ها غذا می‌خوردند، 18 درصد غذای کمتری خورده بودند، چرا؟ محققان دریافتند موسیقی و نور کمک می‌کند شرایط آرام‌تری ایجاد شود، در نتیجه افراد بیشتر احساس آرامش و راحتی کرده و آرام‌تر غذا می‌خورند و در نتیجه نسبت به زمان سیری خود آگاه‌ترند.

شما هم سعی کنید در خانه هنگام غذا خوردن یک موسیقی ملایم پخش کنید و با ایجاد فضایی آرامشبخش، آهسته‌تر و آگاهانه‌تر غذا میل کنید.

4. تقویت حافظه 

خیلی از دانش آموزان و دانشجویان عادت دارند هنگام مطالعه به موسیقی گوش بدهند، اما آیا واقعا کار خوبی است؟ بعضی از افراد احساس می‌کنند گوش دادن به موسیقی دلخواه‌شان هنگام مطالعه، به حافظه‌شان کمک می‌کند، در حالیکه عده‌ای دیگر صرفا به دلیل خوشایندتر کردن فضای مطالعه به موسیقی گوش می‌دهند و حتی عده‌ای هم موسیقی هنگام مطالعه را حواس پرت کن می‌دانند. تحقیقات نشان می‌دهد این کار می‌تواند مفید باشد اما بستگی به عوامل گوناگونی دارد که شامل نوع موزیک، لذت بردن شنونده از آن موسیقی و حتی میزان اطلاعات و آموخته‌های شنونده از موسیقی دارد.

مطالعه‌‌ای نیز نشان داد افرادی که در حال فراگیری زبان جدیدی بودند، وقتی کلمات و عبارات جدید را به صورت آواز و با ریتم تمرین می‌کردند، بهتر از زمانی که به صورت عادی آنها را می‌خواندند، این کلمات را فراگرفته بودند. بنابراین هر چند ممکن است موسیقی روی حافظه اثر بگذارد اما نتایج بسته به فرد ممکن است متفاوت باشد. اگر شما جزو افرادی هستید که موسیقی حواس‌تان را پرت می‌کند شاید بهتر باشد در سکوت مطالعه کنید یا تِرک‌هایی خنثی به عنوان زمینه پخش کنید.

5. کمک به مدیریت درد 

پژوهش‌ها نشان داده که موسیقی می‌تواند در مدیریت درد مفید باشد. مطالعه‌ای که روی بیماران فیبرومیالژیا انجام شد دریافت آنهایی که تنها به مدت یک ساعت به موسیقی گوش داده بودند، کاهش قابل توجهی در دردهای خود داشتند. در مطالعه‌ای بیماران فیبرومیالژیا به دو گروه تقسیم شدند؛ گروهی که روزی یک بار و به مدت چهار هفته به موسیقی گوش می‌داد و گروهی که تحت هیچ موسیقی درمانی نبود. در پایان چهار هفته، آنهایی که هر روز به موسیقی گوش داده بودند، احساس درد و افسردگی‌شان کاهش چشمگیری داشت. این نتایج نشان می‌دهد که موسیقی درمانی می‌تواند ابزاری مهم در درمان دردهای مزمن باشد.

مروری در سال 2015 نشان داد بیمارانی که قبل، حین و بعد از عمل جراحی به موسیقی گوش داده بودند، نسبت به آنهایی که به موسیقی گوش نداده بودند، درد و اضطراب کمتری تجربه کرده بودند. گوش دادن به موزیک در هر شرایطی از درد موثر است، اما به گفته‌ی محققان، گوش دادن به موسیقی قبل از عمل جراحی، نتایج بهتری دارد. این مرور، اطلاعات جمع آوری شده از بیش از 7000 بیمار را بررسی کرد و دریافت آنهایی که به موسیقی گوش داده بودند، داروی کمتری برای تسکین درد خود مصرف کرده بودند. در شرایطی که بیمار این اجازه را داشت خودش موسیقی مورد علاقه‌اش را انتخاب کند، حتی نتایج بهتری ثبت شد.

موسیقی می‌تواند ذهن را آرام کرده و به بدن انرژی بدهد

6. کمک به خواب بهتر 

بیخوابی یا اینسومنیا، یک مشکل جدی است که افراد در تمام گروه‌های سنی را درگیر می‌کند. رویکردهای زیادی برای درمان این مشکل و سایر اختلالات رایج خواب وجود دارد، که در این میان گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرامشبخش می‌تواند روشی بی‌خطر، موثر و دردسترس باشد.

در مطالعه‌ای که روی دانشجویان انجام شد، افراد به سه گروه تقسیم شدند؛ گروهی به موسیقی کلاسیک و گروهی به کتاب صوتی گوش دادند و گروهی نیز به هیچ چیزی گوش ندادند. به مدت سه هفته، یک گروه به مدت 45 دقیقه به موزیک کلاسیک آرامشبخش گوش داد و گروهی دیگر در زمان خواب به کتاب صوتی گوش داد.

محققان کیفیت خواب این گروه‌ها را قبل و بعد از مداخلات ارزیابی کردند و دریافتند آنهایی که به موسیقی گوش داده بودند، کیفیت خواب‌شان به میزان قابل توجهی بهتر از کسانی بود که به کتاب صوتی گوش داده بودند یا به هیچ چیزی گوش نداده بودند. از آنجایی که موسیقی یک درمان موثر برای مشکلات خواب است، می‌تواند یک روش آسان و بی‌ضرر برای درمان بیخوابی باشد.

7. افزایش انگیزه 

اینکه ورزش کردن با گوش دادن به موسیقی برای‌تان راحت‌تر می‌شود یک دلیل خوب دارد؛ محققان دریافته‌اند گوش دادن به موسیقی با ریتم تند به افراد انگیزه می‌دهد تا سخت‌تر کار کنند. مطالعه‌ای تاثیر موسیقی روی 12 فرد سالم را که روی دوچرخه‌ی ثابت رکاب می‌زدند مورد بررسی قرار داد. در این آزمایش، در سه شرایط مختلف افراد به موسیقی‌هایی با ریتم‌های گوناگون گوش دادند و عملکردشان ارزیابی شد. موسیقی در یک شرایط، ریتم نرمال داشت، در شرایط دیگر ریتم 10 درصد افزایش و در شرایطی دیگر نیز ریتم 10 درصد کاهش داشت.

تغییر ریتم موسیقی چه تاثیری روی فاکتورهایی چون مسافت رکاب زده شده، ضربان قلب و لذت بردن از موسیقی داشت؟ محققان دریافتند موسیقی با ریتم‌های تندتر موجب افزایش عملکرد در مسافت رکاب زده شده، سرعت رکاب زدن و قدرت تلاش شده بود. اما کاهش ریتم موسیقی منجر به کاهش تمام این عوامل شده بود. بنابراین توصیه می‌کنیم اگر واقعا دوست دارید پایبند برنامه‌‌ی ورزشی‌تان بمانید، بهتر است لیستی از موسیقی‌هایی با ریتم تند آماده کنید تا هم انگیزه‌تان بیشتر شود و هم لذت بیشتری از ورزش کردن ببرید و عملکرد بهتری داشته باشید. 

8. بهبود خلق و خو 

یکی دیگر از فواید روانی موسیقی این است که شما را شادتر می‌کند. در یک بررسی که در مورد دلایل گوش دادن افراد به موسیقی صورت گرفت محققان دریافتند موسیقی پخش شده، نقش مهمی در بهبود خلق و خو دارد. موسیقی به افراد کمک کرده بود بهتر بتوانند به خلق بهتری دست پیدا کرده و خودآگاهی بیشتری پیدا کنند.

مطالعه‌ی دیگری دریافت گوش دادن آگاهانه و انتخابی به موسیقی مثبت می‌تواند در عرض دو هفته، اثرش را به خوبی نشان بدهد. از افراد خواسته شد سعی کنند به مدت دو هفته هر روزحس و حال خود را با گوش دادن به موسیقی مثبت تقویت کنند. وقتی بعدا از آنها خواسته شد میزان احساس شادی‌شان را توصیف کنند، گزارش کردند که بعد از دو هفته احساس شادتر بودن می‌کردند.

9. کاهش علائم افسردگی 

پژوهشگران دریافتند موسیقی درمانی می‌تواند روشی موثر و بی‌ضرر برای انواع اختلالات مانند افسردگی باشد. مطالعه‌ای نشان داد موسیقی درمانی علاوه بر کاهش افسرگی و اضطراب در بیماران دچار بیماری‌های نورولوژیکی مانند زوال عقل، سکته‌ی مغزی و پارکینسون، هیچ عارضه‌ی جانبی به جا نگذاشته بود، یعنی این روش درمانی، بسیار بی‌ضرر و کم ریسک است.

مطالعه‌ی دیگر هم نشان داده که نوع موسیقی نیز مهم است. محققان دریافتند موسیقی کلاسیک و آرامشبخش، بیشترین تاثیر را از جهت تقویت خلق و خو دارد، در حالیکه نوع هوی متال و تکنو، بی‌اثر و حتی مضر است.

10. افزایش استقامت ورزشی 

یک تاثیر روانی مهم دیگر موسیقی، توانایی‌اش در افزایش عملکرد ورزشی است. معمولا در گام‌های افراد هنگام راه رفتن و دویدن، ریتمی وجود دارد، دانشمندان کشف کرده‌اند که افزودن یک ریتم کوبشی قوی و تند می‌تواند افراد را تشویق کند تا سرعت خود را بالا ببرند. دوندگان با گوش دادن به موزیک نه تنها می‌توانند سریع‌تر بدوند بلکه احساس انگیزه‌ی بیشتری برای ادامه دادن و رسیدن به استقامتی بیشتر خواهند کرد.

ریتم ایده آل برای تمرین، چیزی بین 125 و 140 ضربه در دقیقه است. تحقیقات نشان داده هماهنگ کردن حرکات بدن با ریتم موسیقی می‌تواند منجر به بهتر شدن عملکرد و افزایش تحمل و استقامت شود و این تاثیرات، در مورد تمرینات با شدت پایین تا متوسط، بیشتر به چشم می‌خورد. به عبارتی دیگر، یک فرد معمولی با گوش دادن به موسیقی، بیشتر از یک ورزشکار حرفه‌ای می‌تواند از فواید موسیقی بهره مند شود.

به گفته‌ی محققان، موسیقی می‌تواند برانگیختگی هیجانی و فیزیولوژیکی بیشتری نسبت به محرک‌های دارویی یا مخدر ایجاد کند. حتی گوش دادن به موسیقی قبل از رفتن به باشگاه نیز می‌تواند مانند یک محرک عمل کند. واقعا چگونه موسیقی می‌تواند عملکرد ورزشی را بهتر کند؟ گوش دادن به موسیقی هنگام تمرین و فعالیت، درک و دریافت فرد از تقلا و خستگی را کم می‌کند، در نتیجه فرد سخت‌تر کار می‌کند اما به نظرش نمی‌رسد که در حال تلاش بیشتری است، زیرا توجه او به موسیقی است و احتمال اینکه متوجه علائم تلاش و خستگی مانند تندتر شدن تنفس، عرق ریختن و سوزش عضلات شود خیلی کمتر خواهد شد.

منبع: برترین ها

مجموعه: هنر و هنرمند

دنیای موسیقی سنتی ایرانی، بزرگ و برای خیلی هایمان نسبتا ناشناخته است. بیایید با دستگاه ها و گوشه های آوازی اش آشنا شویم
گاهی آدم فکر می کند اگر این امیر کبیر بنده خدا در تاریخ کشورمان حضور نداشت، چند سال قرار بود در خیلی زمینه ها عقب بیفتیم؟ حالا قضیه موسیقی ایرانی هم همینطور است. عشاق این سبک موسیقی باید فاتحه ای بفرستند به روحش که یک روز، خدا می داند چه در سرش گذشت که به فکرش رسید موسیقی ایرانی باید مرجع مدونی داشته باشد. همین شد که علی اکبرخان فراهانی را که خودش یکی از آدم های کاربلد این حوزه بود صدا زد و دستور داد تا آهنگ های موجود در مناطق مختلف کشور را جمع آوری کند.

علی اکبرخان این آهنگ ها را به برادرش غلامحسین فراهانی یاد داد و او هم اینها را به میرزا حسین قلی و میرزا عبدالله. دو پسر علی اکبرخان که هر دو از نوازندگان به نام تار بودند، آموزش داد و این دو نفر شدند سرشاخه های موسیقی ایرانی و مولفان ردیف های موسیقی ایرانی.
حالا سال ها بعد از آن ماجرا، برای اینکه وقتی حرف از موسیقی ایرانی می شود زیاد گیج نزنیم، در حد بضاعت این صفحه سراغ ردیف موسیقی ایرانی رفته ایم و یک منوی پیشنهادی هم برای هر کدام و در ساعات مختلف روز داده ایم. باشد که بعد از خواندن متحول شده و دست به خواندن بزنید!

دستگاه ها هفتگانه موسیقی ایرانی چطور کار می کنند؟
شور و نوایی برپاست
ردیف موسیقی ایرانی از دو بخش اصلی و فرعی تشکیل می شود. قسمت اصلی اش شامل هفت تا دستگاه می شود هر کدامشان حال و هوا و البته طرفداران خاص خودشان را دارند. این هفت دستگاه، موسیقی اغلب نواحی ایران را دربر می گیرند و خیلی از آهنگ های نوستالژیک دوران کودکی مان را هم در دل خود جای داده اند.

1- شور
خیلی از آهنگ هایی که در جشن ها پخش می شود، در همین دستگاه شور ساخته شده اند. همانطور که از اسمش هم پیداست، موسیقی این دستگاه پر است از شور و انرژی. شور یکی از دستگاه های بسیار بزرگ موسیقی ایرانی به حساب می آید که حال و هوای آن به موسیقی ایرانی به حساب می آید که حال و هوای آن به موسیقی منطقه مازندران نزدیک است. البته این دستگاه نغمه هایی ملهم از موسیقی مناطق مرکزی ایران و کردستان هم شنیده می شود.

نمونه: آلبوم یاد ایام و به خصوص خود تصنیف یاد ایام یکی از نمونه های خوب دستگاه شور است. آلبوم «زیباترین» علیرضا افتخاری و «مرا عاشق» شهرام ناظری هم دو نمونه مشهور دیگر از این دستگاه بزرگ هستند.

2- نوا
به علت شباهتی که به دستگاه شور دارد، شناختش کمی به آگاهی نیاز دارد. در واقع اگر دستگاه شور را خوب بشناسید می توانید به تفاوت نغمه های نوا با شور پی ببرید. با این حال اگر دلتان یک شور و حال حسابی می خواهد، می توانید پیگیر آهنگ های این دستگاه هم بشوید.

نمونه: تصنیف «رفتم در میخانه» و آلبوم «نوا مرکب خوانی» از محمدرضا شجریان دو نمونه از این دستگاه هستند. «کنسرت نوا» از حسین علیزاده که دو نوازی تار و تنبک است و آلبوم «نینوا» باز هم از حسین علیزاده از دیگر نمونه های این دستگاه هستند.

3- ماهور
ماهور یکی از دستگاه های گسترده موسیقی ایرانی محسوب می شود که حال و هوای کاملا شادی دارد. اگر دلتان می خواهد با شنیدن یک موسیقی سنتی حسابی روح و روانتان شاد بشود، آهنگ هایی از این دستگاه را گوش کنید که اتفاقا نمونه های زیادی هم دارد.
 بعضی از زبان شناس ها می گویند واژه «ماهور» تغییر یافته واژه «ماژور» یکی از گام های اصلی موسیقی غربی است. جالب اینجاست که حال و هوای هر دویشان هم مشابه است. این دستگاه چند بخش دارد که بعضی بخش هایش به موسیقی منطقه سیستان و بلوچستان، بعضی هایش به موسیقی خراسان و لرستان و یک قسمت های دیگرش هم به موسیقی آذری آذربایجان نزدیک است.

نمونه: آهنگ معروف «مرغ سحر» ساخته مرتضی نی داوود یکی از نمونه های شناخته شده این دستگاه است. مرتضی نی داوود، یکی از شاگردان خوب میرزا حسینقلی و درویش خان خودش هم یکی از ردیف دان های موسیقی ایرانی بوده. شروع این آهنگ کاملا الهام گرفته از درآمد ماهور است. «ز من نگارم خبر ندارد» از آلبوم آهنگ وفا و «ز دست محبوب» از آلبوم شب وصل هم در این دستگاه خوانده شده اند.

4- چهارگاه
بعضی از دستگاه ها به زمان مشخصی از روز تعلق دارند ومعمولا آن موقع روز است که شنیدنشان به دل آدم می چسبد. چهارگاه دستگاهی است که کاملا به صبح ها اختصاص دارد. کافی است یکی از آهنگ های این دستگاه را اول صبح یا در زمان خمودگی و کسالت گوش کنید تا انرژی تان برای یک روز کامل جفت و جور بشود.

نمونه: قطعه معروف «سلام» کسایی که در آلبوم «صبحگاهی» علیزاده به زیبایی اجرا شده، نمونه ای زیبا از یک قطعه موسیقی ایرانی در دستگاه چهارگاه است که خیلی هایمان سال ها اول صبح هایمان را با آنها شروع کرده ایم، بدون اینکه بدانیم در این دستگاه ساخته شده اند. آلبوم «دستان» محمدرضا شجریان هم در این دستگاه کار شده. قطعه بی کلام «دخترک ژولیده» علینقی وزیری هم در این آلبوم مثال خوبی برای آشنایی با فضای چهارگاه است.

5- همایون
یکی از دستگاه های بسیار غمگین ایرانی که میزان غمش از آواز دشتی هم بیشتر است! اگر بغض توی گلویتان گیر کرده و بهانه می خواهید برای اینکه هر آنچه در دل دارید بیرون بریزید، یکی از آهنگ های این دستگاه را پلی کنید و سر و صورتتان را بسپارید به سیل اشک.

نمونه: قطعه «شد خزان گلشن آشنایی» جواد بدیع زاده و آهنگ معروف «اگر بار گران بودیم رفتیم» در این دستگاه ساخته شده اند. آهنگ «کاروان» شهرام ناظری که بارها در تلویزیون بر روی نماهنگی مرتبط با شهدای جنگ تحمیلی شنیده شده هم یکی دیگر از نمونه های این دستگاه است.

6- راست پنجگاه
یکی از دستگاه های مهجور ایرانی است که خیلی کم کار شده. راست پنجگاه شباهت هایی به دستگاه ماهور دارد. توی حرکت نت هایی که برای گوشه های هر دستگاه نوشته شده یک روند مشخص بالارونده یا پایین رونده وجود دارد. نت های موجود در دستگاه راست پنجگاه و ماهور کاملامشترک هستند اما این حرکات و گردش ملودیشان است که با هم فرق دارد.

نمونه: آلبوم «چشمه نوش» و آلبوم مشترک حسین علیزاده و علیرضا افتخاری با نام «راز و نیاز» دو نمونه خیلی خوب این دستگاه هستند.

7- سه گاه
بعضی می گویند سه گاه، منشعب شده از دستگاه چهارگاه است. «سه گاه» علاوه بر حالت بیدارکننده که مشخصه اصلی دستگاه چهارگاه است، بعضی جاها حالت شور و وجد دارد که آن هم به خاطر عوض شدن یکی دو نت کوچک است. این دستگاه شباهت هایی هم به دستگاه شور دارد و خلاصه مناسب است برای اینکه درجه حالتان را چندتایی ارتقا بدهد!

نمونه: آهنگ رسوای زمانه علیرضا قربانی در آلبومی با همین نام که با همایون خرم کار کرده در این دستگاه است. تصنیف «آسمان عشق» در آلبومش با همین نام و تار زلف، غم عشق و دل شیدا آلبوم «رسوای دل» و به ویژه آهنگ های «از غم عشق تو» این آلبوم، به خوبی این دستگاه را معرفی می کند.
دانستن الفبای موسیقی سنتی بر هر فرد بالغ موسیقی دوستی واجب است

قبل از خواندن بدانید
دنیای موسیقی آنقدر پر از واژه های شیک و خارجی است که اگر آدم همینطور یکهو یک متن تخصصی را شروع کند، امکان دارد سریعا بی خیالش بشود. این اصطلاحات تخصصی اگرچه کامل نیستند اما در حد فهمیدن این مطلب و ادعا کردن اینکه «من از موسیقی سنتی بیشتر از یک ساز می دانم!» کافی است.

- گوشه یا مقام: هر کدام از آهنگ هایی که قدیم ترها در مناطق مختلف ایران خوانده می شد را یک گوشه یا مقام می گویند. در واقع کوچکترین جزء هویت دار از ردیف موسیقی ایرانی است.

- دستگاه: خیلی از گوشه های موسیقی سنتی ایران، به این خاطر که به یک منطقه تعلق دارند، حال و هوای مشابهی دارند. این گوشه های با حال و هوای مشترک، همگی در یک مجموعه به نام دستگاه جمع آوری شدند و نام اختصاصی خودشان را گرفتند.

- آواز: هر آواز از مجموع چند گوشه تشکیل شده. این گوشه ها در واقع عضوی از همان هفت دستگاه بوده اند که چون با همدیگر شباهت بیشتری داشته اند، از دل دستگاه ها بیرون کشیده شده اند و نام آواز بر مجموعه شان گذاشته شده.
 

- ردیف موسیقی ایرانی: مجموعه این دستگاه ها و آوازها در کتابی به نام ردیف موسیقی ایرانی جمع آوری شده. این کتاب در واقع دایرة المعارف موسیقی سنتی ایرانی است که این روزها نسخه هایی از آن به صورت اختصاصی برای هر کدام از سازها چاپ شده است. مثل ردیف موسی معروفی که برای پیانو، ردیف طاهرزاده و دوامی برای آواز و ردیف ابوالحسن صبا برای نی.

- مرکب خوانی: در مرکب خوانی نوازنده از یک دستگاه شروع می کند و به تدریج وارد دستگاه های دیگر می شود. البته افرادی که این کار را می کنند، باید شناخت دقیقی از ردیف موسیقی داشته باشند. اصطلاحی در موسیقی داریم به نام فرود. برای توضیح کلمه فرود بهتر است یک مثال بزنیم تا ربطش را با مرکب خوانی بفهمیم؛ مثلا شما در دستگاه ماهور هستید، گوشه ها را دانه دانه جلو می روید تا می رسید به گوشه دلکش. این گوشه وجه تشابهاتی با دستگاه شور دارد. اگر نوازنده یا خواننده متبحر باشند، آن لحظه خیلی زیرکانه می تناند ادامه کار را در دستگاه شور برود اما چون کارش را از ماهور شروع کرده است نهایتا باید کار را در همان ماهور ختم کند.
در واقع خیلی زیرکانه وارد دستگاه شور می شود و دوباره برمی گردد در دستگاه ماهور فرود می آید. یعنی از نقاط تشابه دستگاه ها کمک گرفته و مرکب خوانی می کنند.

- نت شاهد: نتی است که در هر دستگاه یا آواز بیشترین کاربرد را داشته و در تداعی کردن حال و هوای آن دستگاه یا آواز هم سهم بیشتری دارد. اغلب گوشه ها معمولا با نت شاهد شروع و تمام می شوند. در موسیقی غربی به این نت شاهد درجه اول گام می گویند. نوازنده خوب کسی است که این نت را در هر دستگاه یا آواز به خوبی بشناسد و به موقع از آن استفاده کند.

- درآمد: اولین گوشه آغاز کننده هر دستگاه و آواز. گوشه درآمد تداعی کننده حال و هوای کل آن دستگاه یا آواز است؛ یعنی اگر می خواهید حال و هوای یک دستگاه را بفهمید، بهتر است که اول درآمدش را گوش بدهید.

- رپراتوار: معادل ردیف در موسیقی غربی.در غرب برای هر ساز یک رپرتوار مجزا موجود است. در ایران هم چنین کاری را برای ردیف کرده اند و برای هر سازی ردیف مخصوص آن را تدوین کرده اند.

- گام: در موسیقی غربی معادل دستگاه است که به دو دسته اصلی مینور و ماژور تقسیم می شود. به هشت نت پشت سر هم در موسیقی غربی یک گام می گویند. به فاصله بین هشت تا نت اکتاو هم می گویند.

- دانگ: هر چهار نت پشت سر هم یک دانگ است. در موسیقی غربی به هر دانگ یک تتراکورد می گویند. وقتی می گویند فلانی صدای شش دانگی دارد، یعنی می تواند شش تا دانگ که شامل 24 نت – یا به عبارتی سه گام است – را به ترتیب بخواند. خواننده شش دانگ کسی است که به اجرای هر بیست و چهار نت تسلط کامل دارد. حنجره ای که این توانایی را دارد، چیز خاصی است.

- مرصع خوانی: مرصع پلو چیست؟ پلویی است که همه چیز تویش ریخته شده. مرصع خوانی هم همچین چیزی است. یعنی برخلاف مرکب خوانی، نیازی نیست دنبال وجه تشابه بین دستگاه ها باشید و هر موقع دلتان بخواهد دستگاه را عوض کنید. البته خواننده متبحر طوری این کار را می کند که برای شنونده آزاردهنده نباشد. در ضمن در مرصع خوانی هیچ نیازی نیست که آواز را در همان دستگاه اولیه به پایان ببرید.. یکی از مشهورترین خوانندگان سبک مرصع خوانی «رامبد صدیف» است.
بخش فرعی ردیف موسیقی ایرانی، به اندازه بخش اصلی تنوع و گستردگی دارد

جُنگ پنج و هفت
در ردیف موسیقی ایرانی پنج آواز اصلی وجود دارد که در واقع مجموعه ای از «گوشه» ها هستند که عضوی از دستگاه های مختلف بوده اند اما به خاطر شباهت بیشتری که با هم داشته اند، از دستگاه مورد نظر جدا شده و به شکل یک آواز درآمده اند.
این وسط، «بیات کرد» و «شوشتری» دو آوازی هستند که بین موسیقیدان ها بر سر مستقل حساب آوردنشان اختلاف است و آمار آوازها را بین عدد پنج و هفت معلق نگه داشته اند!

بیات کرد (کرد بیات)
آثاری که در این آواز خوانده شده اند، آنقدر محدودند که هیچ وقت تا به حال هیچ آلبوم کاملی از بیات کرد ساخته نشده. این آواز هم زیرمجموعه دستگاه شور به حساب می آید.

نمونه: در آلبوم «آستان جان» که اثر مشترک شجریان و پرویز مشکاتیان است، چند نمونه از این آواز وجود دارد. تصنیف «دل دیوانه» هم یک نمونه دیگر این آواز است.

بیات اصفهان
با اینکه این آواز گوشه های غمگینی دارد اما غم و حزن و اندوه آواز دشتی متفاوت است. حال و هوای بیات اصفهان تا حدودی با «گام مینور» در موسیقی غرب یکی است.

نمونه: این آواز یکی از آوازهای مورد علاقه آهنگسازها و خوانندههای ایرانی است و خیلی رویش کار می کنند. آلبوم «سفر به دیگر سو» شهرام ناظری و یک قسمت از آلبوم مشترک کیهان کلهر و علی بهرامی فرد با نام «تنها نخواهم ماند» در آواز بیات اصفهان است. تیتراژ سریال هزاردستان که مرتضی نی داوود ساخته هم یکی دیگر از نمونه های این آواز است.

دشتی
دشتی همیشه پای ثابت عزاداری ها بوده و هست. غمی که در این آواز وجود دارد قادر است اشک هر جنبده ای را دربیاورد! دشتی علاوه بر کاربردش در مراسم عزاداری، در موسیقی درمانی هم استفاده می شود. خیلی از روانشناس ها از این نوع موسیقی استفاده می کنند تا بیمار مورد نظر به راحتی احساساتش را بیرون بریزد و خودش را تخلیه کند. آواز دشتی بسیار شبیه آهنگ های منطقه گیلان است.
حتی یکی از گوشه های این آواز به نام «دیلمان»، نام منطقه ای در استان گیلان است. به همین خاطر هم خیلی ها به شوخی به آواز «دشتی» می گویند «رشتی». با اینکه تنوع این آواز زیاد نیست اما کارهای زیادی در آن ساخته شده. دشتی هم زیرمجموعه دستگاه شور است.

نمونه: آواز خوانده شده توسط فریدون پوررضا در موسیقی تیتراژ سریال پس از باران که در گوشه دیلمان است، به خوبی فضای آواز دشتی را تداعی می کند. جالب است بدانید آهنگ «رعنا»ی گروه رستاک و آهنگ معروف «ای ایران ای مرز پرگهر» با اینکه ملودی شادی دارند اما زیرمجموعه آواز دشتی هستند.
در واقع خلق این فضاهای متفاوت خیلی وقت ها به ذوق، خلاقیت و زیرکی آهنگساز برمی گردد که از فضای دستگاه یا آواز استفاده کند و با استفاده از ریتم، آهنگی خلق کند که با فضای عمومی دستگاه یا آواز متفاوت باشد.

بیات ترک
این آواز یکی از زیرمجموعه های دستگاه شور است و مثل همان دستگاه آدم را به وجد می آورد.
نمونه: قطعه «اندک اندک» شهرام ناظری بیات ترک است. شروع این آهنگ الهام گرفته از گوشه «درآمد» آواز بیات ترک است. آلبوم «گل صدبرگ» ناظری نمونه دیگری از این آواز است. جالب است بدانید اذان موذن زاده اردبیلی در گوشه ای از این آواز با نام «روح الارواح» ساخته شده و به نظر می رسد مرحوم موذن زاده به خاطر اسم این گوشه، آن را برای اذان خود انتخاب کرده.

افشاری
این آواز هم یکی از زیرمجموعه های دستگاه شور است. بسیاری از تصنیف های قدیمی در این آواز ساخته شده اند. آوازهای افشار گاه با حزن همراهند و گاهی هم بسیار شاد هستند.
نمونه: تصنیف «از کفم رها»ی عارف قزوینی با این شروع، «از کفم رها شد قرار اول ...» از نمونه های آشنای افشاری است.

شوشتری
با اینکه این آواز تم غمگینی دارد اما تعدادی آهنگ شاد هم در آن خوانده شده. با این حال تم اصلی این دستگاه غمگین است. شوشتری گوشه های کمی دارد. خیلی ها معتقدند شوشتری در واقع یکی از گوشه های دستگاه همایون است نه یک آواز مجزا.

نمونه: تصنیف بیا تا گل برافشانیم ساخته حسین علیزاه و با آواز علیرضا افتخاری در آلبوم راز و نیاز، قطعه بی کلام «به زندان» از استاد ابوالحسن صبا و آهنگ معروف سریال دلشدگان دو نمونه غمگین از این آواز و آهنگ شیرازی «جینگه جینگه ساز میاد و ...» یک نمونه شاد این آواز است.

ابوعطا
این آواز هم حال و هوای غمگینی دارد و زیرمجموعه دستگاه شور محسوب می شود.
نمونه: آلبوم «آتش در نیستان» شهرام ناظری و «تصنیف بهار دلکش» محمدرضا شجریان از نمونه های این آواز هستند.
منبع: همشهری جوان